Even schijt aan de democratie

Een paar dagen geleden stond er een foto van een tiental slaags geraakte Oekraïense parlementariërs in de krant. Aan de vertrokken gezichten, gebalde vuisten en uit de plooi geraakte jasjes, leek de knokpartij in volle gang. De fotograaf flitste op het moment van een rechtse kaakslag. Zes vechtersbazen belandden in het ziekenhuis, met hersenschuddingen, kneuzingen en een enkele gebroken kaak.

Vechtende volksvertegenwoordigers. Ik heb gefascineerd naar de foto zitten kijken. Niet dat ik nooit eerder vechtpartijen zag. Opgefokte, al dan niet dronken, mannen die in de armen van een tot kalmering manende derde partij hangen en al snuivend en luchtboksend hun tegenpartij de rottigste hemelvaart toewensen. Om een vrouw, een verkeerd woord of misplaatst glas bier. Dat zien we allemaal wel eens, op straat, de dansvloer of het voetbalveld. Je aanschouwt het hoofdschuddend, overweegt ingrijpen, maar besluit dan toch maar door te lopen. Je wordt liever niet meegesleurd in dit teveel aan testosteron of die vlaag van verstandsverlies.

Knokpartijen Politieke knokpartijen zijn al zo oud als het systeem van volksvertegenwoordiging zelf. Tijdens een senaatsvergadering in het oude Rome, op 15 maart 44 AD, werd politicus en generaal Julius Caesar door senatoren doodgestoken. De VS kennen een reeks incidenten in de afgelopen eeuwen en in de vroege dagen van het Britse Lagerhuis waren zelfs wapens toegestaan. De rode lijnen op het tapijt, om partijen uit elkaar te houden, dateren van die tijd.

Wereldwijd vliegen parlementariërs elkaar nog altijd regelmatig in de haren. In sommige landen wat vaker, zoals in Zuid-Korea of Peru. Voor de Oekraïeners is de tel zelfs niet meer bij te houden. Meerdere malen per jaar loopt het uit de hand. De beroemste vond plaats in april 2010, tijdens de stemming over een, jawel, Russische vloot op de Krim. Dat eindigde in een massale vechtpartij waar Oekrainse volksvertegenwoordigers elkaar met eieren en rookbommen bekogelden en de spreker beschermd met paraplu’s moest worden geevacueerd.

Food fights Ook Taiwan is een topper. Of het nu om verkiezingen, de aankoop van militair materieel of het nationale budget gaat, Taiwanese volksvertegenwoordigers raken regelmatig slaags. Het parlement ontving er in 1995 zelfs de Ig Nobelprijs voor (de parodie op de echte), omdat “politici meer winnen met vechten in het parlement, dan oorlogvoeren met andere landen”. Spraakmakend waren de ‘ food fights ‘ in 2004 en het moment in 2006, toen afgevaardigde Wang Shu-Hui het voorstel voor een transportverbinding met het Chinese platteland opat. En oppositieleden haar vervolgens aan de haren trokken in een poging dat eruit te krijgen. Maar daar niet in slaagden. En dan dat rijtje vrouwelijke parlementariers dat een verhit handgemeen tussen mannelijke politici in 2007 met glaasjes water probeert te blussen.

Elk continent kan er wat van. Er braken gevechten uit in Turkije, over de mate van zeggenschap van premier Erdogan over de benoeming van rechters en aanklagers (2014). In Frankrijk, over het homohuwelijk (2013). In Koeweit, over Koeweitse gevangenen in Guantanamo Bay (2011). In Nigeria, naar aanleiding van beschuldigingen over corruptie (2010). In Venezuela, over sprekersrecht van oppositieleden (2013). In India, over splitsing van de staat Andra Pradesh (2014).

Schoen In Italie verscheen er in 2012 zelfs een boek met de veelzeggende titel ‘Tumulti in aula’ met alle incidenten tussen 1947 en 2008. In Afghanistan vloog een vrouwelijk parlementslid een ander met een schoen aan. Ook braken incidenten uit in Macedonie, Argentinie, Pakistan, Jordanie, Israel, Griekenland, Duitsland, Groot-Brittannie, Bolivia, Nepal, Rusland, Suriname, Thailand, Canada, Mexico en Congo. De gevechten lijken veelal beperkt tot de muren van het parlementsgebouw. Slechts een enkeling vecht in een televisieshow verder.

Bij dit soort incidenten vallen er rake klappen, maar vliegt er ook vanalles door de lucht. Behalve stoelen, waterflessen, schoenen, Ipads en wandelstokken, zijn dat ook minder parlementseigen objecten als ijzeren staven, kettingen, eieren en rookbommen. In Jordanie en in India werd er respectievelijk gedreigd met vuurwapens en pepperspray gespoten. Het zijn dus niet altijd spontaan ontstane opstootjes, maar met zorg voorbereide acties.

Schijt Vechtende volksvertegenwoordigers zijn niet alleen volwassen mannen en vrouwen die verlies aan zelfbeheersing laten gelden boven woord en verstand. Die hebben gewoon schijt aan de democratie. En schijt aan het volk dat hen koos om het politieke debat met argumenten te voeren. Weliswaar proberen de media er met metaforen als ‘politieke bloedbaden’ en ‘rollende politieke koppen’ nog wat spannends van te maken, maar het systeem van volksvertegenwoordiging zou het militaire slagveld van weleer overbodig moeten maken. In principe. Kennelijk werkt het toch niet altijd zo. Het politieke systeem biedt niet steevast voldoende ruimte om emoties en spanningen te kanaliseren. En dus gaan volksvertegenwoordigers, al dan niet met voorbedachte rade, vol in functie én breed in beeld met elkaar op de vuist.

Gelukkig lijkt ‘de democratie’ de hersenschuddingen, kneuzingen en schorsingen tot nu toe te overleven. Het ‘vertegenwoordigde volk’ keurt af of vindt het vermakelijk. De voorbeeldfunctie van volksvertegenwoordigers daar gelaten, is een teveel aan testosteron of tijdelijk verstandsverlies in politieke debatten rondom gevoelige onderwerpen misschien begrijpelijk. En Nederland? Daar blijft het vooralsnog bij het ‘overschrijden van de verbale fatsoensnormen’, schelden en grof taalgebruik. Maar dat doet ook pijn.