Europees initiatief voor afbouw fossiele exportsteun is oude wijn in nieuwe zakken

Zeven Europese landen, waaronder Nederland, hebben zich in een nieuw initiatief genaamd Export Finance for Future (E3F) gecommitteerd aan het vergroenen van hun exportsteun. Hoewel een dergelijk initiatief een langgekoesterde wens is van veel maatschappelijke organisaties wereldwijd, plaatsen ze grote vraagtekens bij de inhoud van het initiatief. In een gezamenlijke verklaring concluderen ze dat de ambities van E3F lang niet ver genoeg gaan.

Exportsteun, bedoeld om handel en investeringen vanuit rijke landen in andere – meestal armere – landen te bevorderen, gaat momenteel voor meer dan de helft naar risicovolle fossiele projecten. De zeven landen achter het initiatief zijn het er inmiddels over eens dat fossiele exportsteun beperkt moet worden. De maatschappelijke organisaties die daar jarenlang voor gepleit hebben – waaronder een aantal Nederlandse zoals Both ENDS – juichen de lancering van E3F van harte toe, maar zijn ook bezorgd. De voorgestelde actiepunten voegen vrijwel niets toe aan de maatregelen die landen tóch al nemen, zoals het stoppen van steun aan de steenkoolindustrie, het stimuleren van ‘groene’ producten en het transparanter zijn over steun aan de olie- en gassector. Oude wijn in nieuwe zakken dus.

De wetenschap is glashelder: om klimaatopwarming te beperken tot een minder gevaarlijk niveau moeten we afzien van nieuwe olie- en gasprojecten. Zelfs als alle landen vandaag zouden stoppen met het gebruik van steenkool, zou alleen al het gebruik van de olie- en gasreserves uit de reeds bestaande velden de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging tot boven de 1,5° C duwen.

Ook lokale gemeenschappen, de natuur en de plaatselijke economie hebben vaak zeer te lijden onder fossiele projecten. Nederland overweegt momenteel een exportkredietverzekering ter waarde van meer dan 600 miljoen euro te verlenen aan onder andere Van Oord, voor baggerwerkzaamheden in een omstreden gasproject in Noord-Mozambique. Omstreden, omdat het gasproject al jaren bijdraagt aan geweld met vele dodelijke slachtoffers – dat recentelijk weer escaleerde en op veel plekken in het nieuws kwam – en aan een ontwrichte samenleving en een niet te stoppen vluchtelingenstroom. De seinen voor dit project op het gebied van mensenrechten, milieu- en klimaat stonden allang op rood. Nu, in het licht van het E3F-initiatief, wordt andermaal duidelijk dat Nederland er geen exportsteun aan moet verlenen.

Nederland is eind dit jaar de host voor het eerstvolgende overleg met alle zeven E3F-landen en dat geeft ons land een mooie gelegenheid om tot die tijd alvast de daad bij het woord te voegen. Nederland moet, net zoals het Verenigd Koninkrijk vorige maand aankondigde, direct stoppen met het verlenen van exportfinanciering aan nieuwe fossiele projecten zoals in Mozambique. In plaats daarvan kan het echt duurzame en groene projecten in het buitenland ondersteunen die niet alleen helpen klimaatverandering te beperken, maar die bovendien worden gedragen door de plaatselijke bevolking omdat ze er nu en in de toekomst baat bij heeft.