Europarlementariërs hebben sleutelrol bij toegankelijkheid medicijnen

In Nederland is het lastig om de krant open te slaan zonder dat er aandacht wordt besteed aan (te) dure medicijnen. In één jaar stegen de kosten van medicijnen die gebruikt werden in de Nederlandse ziekenhuizen met bijna 10 procent! Dat hierdoor ons zorgstelsel onder druk komt te staan beseffen ook politici. Afgelopen week publiceerde Pia Dijkstra (D66) nog een nieuwe medicijnvisie waarin ze opriep tot meer Europese samenwerking en het doorbreken van onnodige patenten. Maar wat kan de EU eigenlijk doen om medicijnen betaalbaar en toegankelijk te houden?

Publiek belang Veel van de huidige wetgeving rondom patenten en markttoelating van medicijnen, wordt op Europees niveau vormgegeven. Dat geeft de EU een sleutelpositie in de discussie over dure geneesmiddelen. Door drastische hervormingen in beleid rond geneesmiddelen kan de EU het gezondheidsbelang van haar bewoners centraal stellen. Zij kan voorwaarden stellen aan publieke investeringen in medicijnontwikkeling waardoor het publieke belang gediend wordt, zoals betaalbaarheid van medicijnen. Ook kan de EU werken aan een duurzaam ontwikkelsysteem voor medicijnen en sturen op gezonde concurrentie en eerlijke handel.

Europees, en ook Nederlands, belastinggeld wordt veelvuldig gebruikt voor de ontwikkeling van medicijnen; via verschillende routes bereikt het universiteiten en biomedische start-ups. Noch de Europese Commissie, noch de Nederlandse overheid, stelt momenteel eisen aan de toegankelijkheid of betaalbaarheid van de medicijnen die ze zelf hebben helpen ontwikkelen. Daarmee laten zij een belangrijke kans liggen om iets aan de hoge prijs van nieuwe geneesmiddelen te doen. Het lijkt immers redelijk om te verwachten dat investeringen met publiek geld, zouden moeten leiden tot publiek rendement in de vorm van toegankelijke, betaalbare en kwalitatief goede medicijnen.

Belonen Het huidige ontwikkelmodel van medicijnen zal echter niet leiden tot de gewenste innovaties en tegelijkertijd zorgen voor de nodige verlaging van financiële druk op ons zorgstelsel. Het is daarom tijd dat de Europese Commissie start met haalbaarheidsstudies naar alternatieve ontwikkelmodellen waarbij open science de standaard is en we innovatie op een andere manier belonen dan met patenten.

Bovenstaande punten zijn ook verwoord in een manifest dat is opgesteld door de European Alliance for Responsible R&D and Affordable Medicines. Het manifest is in diverse Europese talen vertaald en verspreid. De Nederlandse vertaling van het manifest heeft brede steun van verschillende organisaties, zoals politieke jongerenorganisaties, het Aidsfonds, Dokters van de Wereld en de Nederlandse Patiëntenfederatie. Op persoonlijke titel hebben verschillende artsen meegetekend, en ook Europese lijsttrekkers Arnout Hoekstra (SP), Bas Eickhout (GL), Sophie in ’T Veld (D66) en Anja Hazekamp (PvdD), en de nummer drie op de lijst van de PvdA, Paul Tang.

De Europese verkiezingen bieden dus belangrijke kansen om het Europese geneesmiddelenbeleid te hervormen en de gezondheidsbelangen van ons allen voorop te stellen. Want, of je nu vóór- of tegenstander van de EU bent, de sleutel naar een systeem dat iedereen toegang geeft tot betaalbare medicijnen van goede kwaliteit, ligt vooralsnog bij de EU en daarmee bij de Europarlementariërs die wij een plek op het pluche geven.