Europa wil met vaccins richting nul infecties. Waar blijft Nederland?

Heel Europa beleeft een chaotische winter, maar zo erg als in Nederland is het bijna nergens. De sociale spanningen lopen met de uitzichtloze jojo-lockdowns en de strijd om de “prikorde” snel op. Horeca en uitgaansleven kijken aan tegen een sluiting van 8 maanden. De Europese Commissie voorspelt voor 2021 in ons land de laagste economische groei in Europa. De doelstellingen van toegankelijke zorg en bescherming van extra kwetsbare mensen worden net als in de lente van 2020 niet gehaald, mede door de rommelige en langzame vaccinatie. Het kabinet koos voor “gecontroleerd uitrazen” van het virus omdat we geen eiland zijn, maar voorlopig zijn we precies dat: een vrijwel afgesloten land.

Het kabinet hoopt dat vaccinatie van ouderen de komende maanden tot minder druk op de ziekenhuizen leidt. Zo ontstaat een soort budget van versoepelingen dat verdeeld kan worden, die dan via hogere infecties de ziekenhuizen weer opvullen. Maar dat lost de bovenstaande problematiek niet op. Israël begon al in december aan een bliksemsnel vaccinatieprogramma dat gepaard ging met meer sociale omgang. Dit leidde tot ziekenhuizen vol relatief jonge covid-patiënten en een nieuwe lockdown.

Doorgaan met sturing op ziekenhuiscapaciteit zal ook tot honderdduizenden extra gevallen van “long covid” leiden, de gezondheidsschade die ongeveer 10% van de besmette mensen maanden of langer uit de roulatie houdt. De huidige verwarring is ook een uitnodiging aan virusontkenners en andere uitraasfanatici om het debat te kapen richting nóg snellere virusverspreiding. En wetenschappers waarschuwen dat langzame vaccinatie onder hoge viruscirculatie grote risico’s op mutaties van het virus oplevert, die dan de vaccins minder werkzaam zouden maken. Het virus en de schade die het toebrengt blijven hoe dan ook een factor in de maatschappij, en waarschijnlijk nog jaren.

Maar vaccins bieden ook de hoop op een echte exit-strategie door het aantal infecties te verminderen, als geprikte mensen minder besmettelijk worden. Daarmee komen weinig of zelfs nul infecties in beeld. Een combinatie van groepsimmuniteit door inenting, eventueel ook door besmetting, en beperkte controlemaatregelen houden de uitbraak echt onder controle. En dat biedt dan de kans om weer redelijk normaal en gezond te gaan leven, maar dan duurzaam.

In december richtten daarom honderden medische wetenschappers zich tot de Europese politiek met een oproep te stoppen het virus te tolereren. In de afgelopen weken begint de politiek te luisteren en wint het concept van “zero covid” snel aan populariteit in Europa. In Ierland, het VK, Duitsland, Italië en IJsland staat nul infecties prominent op de politieke agenda. De Duitse topviroloog Christian Drosten zei vorige week dat nul Covid “ in de nabije toekomst ingevoerd moet worden ”, Beieren is officieel om, Bondskanselier Angela Merkel schuift die kant op en ook de topadviseur van de Italiaanse regering wil nu nul Covid.

Mits goed en geloofwaardig gecommuniceerd biedt het pad naar (bijna) nul infecties hoop en perspectief aan de bevolking. De vertwijfelde strijd om de prikorde en altijd tijdelijke versoepelingen wordt een positief project van samenwerking om onze levens weer terug te krijgen. Samen met onze buurlanden zorgen we er zo voor dat de komende winter lockdown-vrij wordt en we gezond, welvarend en vrij kunnen leven. Dat kan in Nederland, waar het openbare debat in hoge mate vergiftigd is door desinformatie, alleen door een heldere koerswijziging, rekenschap afleggen en personele wijzigingen. Maar dat zijn politieke problemen, niet medische.

De weg naar weinig infecties is helder en beproefd. Het “reproductiegetal” (aantal mensen dat een besmet persoon gemiddeld besmet) moet structureel onder de 1 gehouden worden. Een ultrasnel vaccinatieprogramma helpt daarbij, net als een korte harde lockdown, veel testen, uitstekend contactonderzoek en verplichte quarantaine. Voor zover groepsimmuniteit na infectie mensen minder besmettelijk maakt kan dat ook helpen. De “groene zones” waar (bijna) geen covid is kunnen weer vrij onderling reizen. Niets hieraan is controversieel of onmogelijk, en “er is geen alternatief” en “we zijn geen eiland” voldoen gewoon niet als argument.

OMT-lid Marion Koopmans verwonderde zich recent in China over het gebrek aan covid aldaar. Ze concludeerde “het past allemaal niet zo bij Nederland, maar als je het virus wilt stoppen, moet je het zo doen, of iets dat erop lijkt.” Maar jojo-lockdowns, gesloten scholen en gesloten grenzen pasten vroeger ook niet zo bij Nederland. Een land dat eerlijk tegen zichzelf is praat open en eerlijk over waarom we gekomen zijn waar we zijn, en of dat niet fundamenteel anders kan.