Europa is veel meer dan een portemonnee

Wat heb ik toen gelachen. We mochten stemmen over Europa. Europa JA / NEE, dat was ongeveer de keuze. Nou ja, het was dus eigenlijk een grondwetsherzieningsreferendum. Dat zijn 9 lettergrepen.

Ik ken heel weinig Nederlanders die toen die herziene grondwetsvoorstellen hebben opgevraagd. Ik zou ze zelfs wel de kost kunnen geven denk ik. Dat wordt een gezellig dinertje voor een handjevol mensen.

En de rest? Die heeft toen gestemd over Europa. Maar ook over dat alles zo duur geworden was. En dat Balkenende wel een heel rare Harry Potter was die het altijd had over ‘verwoordeleidsvoel’ als hij verantwoordelijkheidsgevoel bedoelde. Nederland stemde toen dus ‘NEE’. Maar het was een ‘nee’ tegen de hoge heren politici die maar zitten te beslissen in achterkamertjes. Het was een ‘nee’ tegen de pilsjes die duurder waren geworden. En ik vermoed dat heel wat verbitterde mensen eens lekker keihard ‘NEE’ wilden roepen tegen hun eigen miezerige mislukte leventje. Tegen hun mislukte klotenhuwelijk, tegen dat droomhuwelijk dat een nachtmerrie geworden was, tegen alles wat niet geworden was wat het in stoutste dromen had moeten worden.

Nee tegen Europa? Laat me niet lachen.

Hou een referendum over Nederland en je krijgt precies dezelfde uitslag. Ik moet toegeven: ik heb de tekst van die grondwetswijziging toen ook niet door zitten lezen. Wel heb ik op hoofdpunten gezien wat de veranderingen waren. Een kind kon zien dat het veranderingen ten goede waren. En inderdaad, ik heb volmondig ‘JA’ gestemd.

Ik ben trots op Europa. Het is het mooiste continent van de wereld. Natuurlijk, in China was al eerder een rijke beschaving, maar in Europa, met inbegrip van de periferie die we Midden-Oosten noemen, is ongeveer alles begonnen wat van waarde is, en wat tegenwoordig nog de onontbeerlijke basis van onze samenleving is. De oude beschaving in Mesopotamië, Egypte en Palestina/Israël. De bakermat van onze democratie in Griekenland. En de basis van onze rechtstaat in het Romeinse Rijk. Toegegeven, in de moderne tijd herinnert weinig meer aan de gloriedagen van weleer. Mesopotamië, het Paradijs, de Hof van Eden, is momenteel een Iraakse staat die moeizaam opstaat na dagen van democratie; hetzelfde geldt voor Egypte dat zich nog maar net heeft ontdaan van de dictator Mubarak. Het land Palestina was ooit de landstreek Kanaän, oftewel het Beloofde Land van het Joodse Volk. En dat is het heden ten dage nog steeds. En het Romeinse Rijk? Jawel, de keizers houden nog steeds hun bacchanalen, allen noemen ze het tegenwoordig Bunga Bunga Parties.

Nee, het is waar. De oude wereld heeft zijn glorie van weleer verloren. Maar dat neemt niet weg dat het nog steeds onderdeel is van een rijke geschiedenis, van een beschaving die de basis zou worden voor samenlevingen in Europa, Amerika en Australië.

Ik ben trots op Europa. Al was het maar omdat het een continent is met in het Hoge Noorden de verlaten vlakten en uitgestrekte wouden van Zweden, Noorwegen, Samiland en Finland en met als zonnige achtertuin de Cote d’Azur, de Costa Brava en het wilde Sicilië. Een veelkleuriger continent kun je je niet voorstellen, met de Grote Showroom van Landschappen die Frankrijk is, met een Culturele Schatkamer als Duitsland is (we noemen schrijvers als Goethe en Schiller, we noemen componisten als Bach, Beethoven, Brahms, Wagner), met Nederlandse meesterschilders als Rembrandt en Van Gogh, met Engelse schrijvers als Shakespeare, Oscar Wilde, Keats en Shelley en natuurlijk niet te vergeten de Italianen Petrarca, Botticelli, Da Vinci en de heilige Franciscus van Assisi.

Europa is ook een herinnering aan verschrikkingen. De Slagvelden van Austerlitz en Waterloo het Merelveld vele eeuwen geleden, de Hel van Stalingrad, de ovens van Oswiecim oftewel Auschwitz, de loopgraven van Ieper en Verdun. Het continent Europa heeft in zijn bestaan nauwelijks momenten meegemaakt waarbij er geen slaande ruzie was tussen haar kinderen. Maar de Tweede Wereldoorlog was een afdoende les die resulteerde in de Europese Unie. En sindsdien is de eeuwige stoelendans om de macht tussen de mogendheden Rusland, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Spanje en Italië overgegaan in een samenwerking. Zelfs de eeuwige strijd tussen de buurlanden Frankrijk en Duitsland, ooit begonnen in 1870, lijkt heel ver weg wanneer je mevrouw Merkel en meneer Sarkozy hand in hand de conferentiezaal uit ziet komen. Wie had trouwens ooit gedacht dat de redding van West-Europa zou moeten komen van een zoon en dochter uit het voormalige Oostblok (DDR en Hongarije).

Ik moet eerlijk zeggen: ik ben niet van dat chauvinistische. Ik hoor mensen die het wel zijn (vooral tijdens periodes van EK of WK) vaak scanderen: ‘Holland’ ‘Holland’. Dat is Engels voor Nederland. Hoe chauvinistisch kun je zijn. Of bedoelen ze dat ze vooral trots zijn op Noord-Holland en Zuid-Holland? Ik woon toevallig in Gelderland. Dat is begonnen als een streek die zijn hoofdkwartier had in de Duitse stad Geldern. Overigens, ook de Republiek der Nederlanden is uitgeroepen in Duitsland, in de Friedensaal van de mooie stad Münster.

Ik ben een kind van Europa. Mijn boodschappen doe ik in Lille of in Oberhausen. Mijn favoriete muziek is van Ryszart Rynkowski (Warschau), Annett Louisan (Berlijn), Yves Duteil (Parijs), Alejandro sanz (Madrid), Riccardo Fogli (Roma) en Lisa Nilsson (Stockholm). Ik bewaar warme herinneringen aan de botanische tuinen in Uppsala, de weekmarkt in Esztergom, de Jamaica Inn bij Bodmin More, de tuinen van Monet in Giverny, de prachtige pleinen van Siena en Perugia …

Europa is een onuitputtelijke schatkamer. En wat die schatkist betreft. Ik hoop vurig dat er een oplossing gevonden wordt. Maar laten we even ophouden Europa alleen maar te zien als iets in onze portemonnee. Europa is oneindig veel meer dan de Euro. Het is een land om van te houden, zoals de Amerikanen van hun land houden. Een land ook dat al meer dan een halve eeuw vrede kent, dankzij de Unie, waar dat in de eeuwen ervoor nooit voor mogelijk was gehouden.