EU wil voorkomen dat je spullen, zoals deze zwangerschapstest, gemaakt worden door dwangarbeiders

In het geval van terrorisme is een vage link met een verdachte voor een burger al reden om met de justitiële gevolgen daarvan geconfronteerd te worden maar als het gaat om multinationals ligt dat anders. Grote bedrijven kunnen winsten maken dankzij grove mensenrechtenschendingen zonder dat hen een strobreed in de weg wordt gelegd. En als het aan de rechtse partijen ligt dan blijft dat zo.

Het Europees parlement debatteerde woensdag over nieuwe wetgeving die multinationals verantwoordelijk houdt voor de productiewijze van hun producten. Ze worden daarmee verplicht te controleren of toeleveranciers de mensenrechten niet schenden en het milieu niet verwoesten. Rechtse en centrumrechtse partijen proberen het wetsvoorstel af te zwakken omdat ze menen dat daarmee de concurrentiepositie van de bedrijven wordt benadeeld. Ook schermen ze met het gevaar van bureaucratische rompslomp.

De Franse linkse Europarlementariër Raphaël Glucksmann toonde in het parlement een zwangerschapstest die was gekocht in een Parijse apotheek. De koper vond in het doosje een handgeschreven noodkreet van een Chinese dwangarbeider die het product vervaardigde.

"In deze zwangerschapstest die we in een apotheek in Parijs hebben gekocht vonden de roep om hulp van een Chinese gevangene die gedwongen is om producten te vervaardigen die vervolgens op onze markten, in onze winkels, worden verkocht. Dit is waar de piramide van onverantwoordelijkheid, waar globalisering op neer komt, toe leidt. Dit is waar een wereld zonder regels toe leidt, een wereld waarin degenen met de meeste macht de minste verantwoordelijkheid hebben. Het is de wereld van Zara, van Nike. Vandaag is de tijd gekomen om de bladzijde met de straffeloosheid van de machtigen om te slaan. Dit is het moment om multinationals verantwoordelijk te houden voor de vernietiging van het milieu en mensenrechtenschendingen in hun productieketen. Dit is het moment om te voorkomen dat ze zich verschuilen achter hun leveranciers, aannemers of dochterondernemingen. Deze wetgeving over de plicht alert te zijn, is een juridisch een revolutie. Proberen die af zwakken of te verwerpen is in strijd met onze principes en met onze belangen. Ieder van ons zal zich voor zijn stem moeten verantwoorden voor de burgers. Tot morgen, als ik de definitieve uitslag van de stemming bekend is en  ik die hier openbaar zal maken. Reken er maar op dat ik niet opgeef. De strijd gaat door! Zie je morgen."

Donderdag wordt er gestemd over het Europese richtlijn, in de taal van Brussel geheten Directive on corporate sustainability due diligence (CSDDD).

PvdA-europarlementariër Lara Wolters zegt dat de wetgeving voorkomt dat multinationals nog weg kunnen komen met een beroep op "we wisten het niet" als schadelijke praktijken worden blootgelegd.

Als het Europees parlement instemt moet de wetgeving nog goedgekeurd worden door de lidstaten. 

Update 16:00

De Europese volksvertegenwoordigers hebben het voorstel aangenomen, meldt NRC:

Als het aan het Europees Parlement ligt, moeten Europese bedrijven schadelijke effecten op mens en milieu in hun hele aanvoerketen gaan onderzoeken én die voorkomen. Donderdag gaf een meerderheid van de parlementariërs steun voor een stevige positie van ‘Brussel’ in de onderhandelingen met de lidstaten over de zogeheten ‘duurzameketenwet’. Als het aan het Europarlement ligt, worden bedrijven met meer dan 250 werknemers en ten minste 40 miljoen omzet straks verplicht hun hele aanvoerketen door te lichten – tot aan de laatste onderaannemer in het buitenland. Komen ze daarbij misstanden tegen, dan zijn ze verplicht te handelen. Als ze dit niet doen, kunnen ze daarvoor verantwoordelijk worden gehouden. In het uiterste geval volgen dan boetes tot 5 procent van hun wereldwijde jaaromzet.