Er valt niks te leren van Israël

Op 17 oktober jongsleden schreef Jannie Schipper in NRC Handelsblad een artikel onder de kop ‘In Israël helpt harde hand prima bij het terugdringen van besmettingen’.  In dit stuk werd beargumenteerd dan Israël als voorbeeld zou kunnen dienen voor het Covid-19 beleid in Nederland. Niks is echter minder waar. In tegenstelling tot wat het artikel impliceert, heeft Nederland heel weinig te leren van de manier waarop Israël met het coronavirus omgaat. Israëls aanpak heeft gefaald: er heerst chaos en wantrouwen. Premier Netanyahu gebruikt het virus als excuus om met veel geweld democratische waarden te vernietigen en langzamerhand een dictatuur te creëren.

Les een: een strenge lockdown De manier waarop Israël tijdens de tweede lockdown heeft gehandeld heeft veel weg van een operatie die geslaagd is, maar waarbij de patiënt is overleden. De besmettingsgraad ging omlaag, maar dat is logisch als iedereen thuis wordt opgesloten. De gevolgen van deze zware ‘operatie’ op de economie en de mentale en fysieke gezondheid van het publiek waren echter verwoestend.

Les twee: geen vertrouwen Economische stabiliteit, een duidelijk plan en vertrouwen van het publiek zijn basisregels om een ​​epidemie te overwinnen. Israël bevindt zich al anderhalf jaar in een bestuurlijke chaos: zonder staatsbegroting, met drie verkiezingsrondes binnen een jaar, en een autoritaire premier die verdeeldheid zaait. Er is armoede en honger, het onderwijssysteem functioneert niet en Israël heeft een werkloosheidcijfer van 20%, zonder serieuze programma’s voor overheidssteun.

Er heerst momenteel een immens wantrouwen door de mislukte aanpak van de epidemie door de regering en het massaal schenden van de lockdownregels door leden van diezelfde regering en het parlement zonder enige consequentie. Sinds begin juni overspoelt een golf van geweldloze volksprotesten het land. Deze begonnen met wekelijkse protesten voor de ambtswoning van de premier in Jeruzalem en verspreidden zich over het hele land. Bij elke brug of afslag in het land staan mensen met vlaggen en slogans; afgelopen zaterdag gingen meer dan 260.000 demonstranten de straat op.

Het bewijs hiervoor kan worden gevonden in de notulen van de kabinetsbesprekingen voorafgaand aan de lockdown, die bijna uitsluitend betrekking hadden op het beperken van de demonstraties in de buurt van de woningen van de premier (Jeruzalem en Caesarea). Het ging niet over de besmettingsgraad of de situatie in de ziekenhuizen. Alleen een complete lockdown bewerkstelligde een verbod op het reizen naar demonstraties. En dus, in tegenstelling tot het advies van epidemiologen en economen, dwong Netanyahu deze af. De demonstranten gaven niet op en bleven, dicht bij huis, demonstreren.

Les drie: gelijke behandeling voor iedereen Sinds de eerste lockdown adviseerden de experts om gefragmenteerde sluitingen van hotspots van de uitbraak te handhaven en zo herstel van de economie en het vertrouwen van het publiek mogelijk te maken. Deze aanbevelingen werden niet aangenomen, omdat de belangrijkste brandhaarden zich in ultraorthodoxe steden bevonden. Netanyahu wilde de leiders van de ultraorthodoxe bevolking niet confronteren en zo zijn heerschappij in gevaar te brengen. Hij gaf de voorkeur aan gelijke behandeling voor iedereen, dat wil zeggen, hij dwong iedereen om zichzelf thuis op te sluiten.

Om deze lockdown te handhaven gebruikt de politie een harde hand. De demonstranten, die Netanyahu als anarchisten, linksen en ziekteverspreiders wegzet, zijn het belangrijkste doelwit van politiegeweld geworden, al zijn ook orthodoxen belaagd. De Israëlische politie heeft alle controle verloren en is verworden tot een machine van geweld en willekeurige arrestaties. Met steun van de regering, heeft de Israëlische politie tijdens de verschillende demonstraties duizenden ongerechtvaardigde boetes aan gewone burgers uitgeschreven, willekeurige arrestaties van demonstranten uitgevoerd en protestleiders laten volgen. De opruiing tegen de demonstranten door de regering heeft aanhangers van Netanyahu aangemoedigd om ook geweld tegen hen te gebruiken. Er zijn tientallen gewelddadige aanvallen gedocumenteerd, zoals pogingen om demonstranten te overrijden met auto’s, maar er is tot nu toe slechts één politierapport opgemaakt.

Les vier: exit-plan zorgt voor terugkeer naar het begin Toegegeven, Israël ging de eerste lockdown in met een laag besmettingscijfer maar kwam hier uit zonder een exit-plan. Dit leidde tot een grote puinhoop die op zijn beurt leidde tot hoge besmettingscijfers en een tweede lockdown. Het verlichten van deze tweede lockdown gaat dezelfde kant op als de eerste en zo  is Israël volgens experts op weg naar een derde lockdown.

Als het nog niet duidelijk was: Israël heeft gefaald! En we kunnen niets goeds van de aanpak leren, behalve over het gebruik van ongebreideld geweld, over hoe een volledige vertrouwensbreuk tussen overheid en burger ontstaat en hoe een virus een instrument kan worden om democratische vrijheden in te perken.