Wat er mis is met #Ihave en #Itwasme

Na een heftige start van vorige week met de massale #metoo actie is het met de #Ihave en #Itwasme weer als vanouds tijd voor een flinke dosis mannelijke dominantie in het publieke domein en de verering hier van. Wat gebeurt hier en wat gaat er mis?

Na de oproep tot het delen van de hashtag kwam er al snel kritiek op de verspreiding van #metoo. Terechte kritiek. Zo weten veel mensen niet dat de actie niet door het witte Hollywood tegen Harvey Weinstein, maar in 2007 al is gestart door de zwarte vrouwelijke activist: Tarana Burke. Zij zocht, na zelf misbruikt te zijn, haar veiligheid en genezing in het collectief naar aan de kaak stellen van seksueel misbruik door de krachtige woorden: Me too.

Maar er klinkt nog een ander, meer afkeurend geluid tegen de actie zelf. De focus zou alweer op vrouwen liggen als slachtoffer van misbruik en intimidatie, terwijl de dader alweer de passieve vreemde zou zijn. Om hieraan gehoor te geven kwamen er berichten op mijn tijdlijn met de hashtag #ihave en #itwasme, bedoeld om een gezicht te geven aan de daders van seksueel misbruik (alsof nu alle mannen die schuldig zijn opeens massaal hun rol hierin gaan bekennen). Maar, goed, dacht ik eerst nog, zelfreflectie is nodig. Tot mijn weerzin werden echter de mannen die uit de kast kwamen als dader in de reacties van mensen geprezen als “dapper” en kregen nog een extra schouderklopje, zelfs als ze bekennen medeplichtig te zijn aan mishandeling en vernedering van het vrouwelijk lichaam. Mensen steken hen een hart onder de riem in de strijd tegen hun eigen toxic masculinity. En dat is fout.

Want ook ik heb #metoo gedeeld, en dat was helemaal niet zo veilig. De eerste reactie die ik ontving was: “Waarom blijf je me dan berichten sturen?” van een man die ik werkelijk waar nooit spreek. Met bonzend hart heb ik het bericht toen weggehaald. Publiekelijk gaan met een ervaring die jarenlang verborgen heeft gezeten, waarover ik zelfs tegen mijzelf loog, dat is gevaarlijk. Ik heb het toen alsnog gepost, met het risico gedegradeerd te worden tot gebruikt speelgoed of door negen van de tien Facebook vrienden gezien te worden als een “aandachtshoer”. Met de hele bagage van vierentwintig jaar aangeleerde schaamte heb ik de kracht in mijzelf gevonden om #metoo te delen, gesteund door de massale beweging van vrouwen die hetzelfde doen.

Nu komen een aantal van mijn mannen vrienden, maar ook beroemdheden als Quentin Tarantino, naar buiten met #Ihave en #Itwasme, of #Iknew, een verklaring medeplichtig te zijn aan het tot object maken van en het vernederen van vrouwen, het toe-eigenen van hun lichamen en zelfs het mishandelen hiervan. Na al die jaren dat wij de schaamte hebben ontvangen voor de grenzen die zij bij ons zijn overgegaan, zou je toch op zijn minst mogen verwachten dat zij deze nu op hun bord krijgen. Maar nee, “I was wrong” heeft op geen enkele manier tot een beschamende ervaring voor de daders zelf geleid. Deze mannen kunnen wederom op respect en begrip rekenen. Geprezen zijn zij, wat een zelfkennis! Er wordt nogmaals een veer in hun reet gestoken. Want deze mannen waren wel zo fantastisch om hun ervaring publiekelijk te delen. Maar nee, dat is niet dapper; dat is hoogstens een broodnodige vorm van zelfreflectie.

Het is dapper als je na een leven lang niet serieus genomen te worden, geïntimideerd te worden, nog steeds #metoo deelt. Dat mannen je machteloos laten voelen, en dat je toch gaat spreken. Het is verre van dapper wanneer je na je eerste publiekelijke #itwasme een staande ovatie ontvangt en naar het volgende podium wordt begeleid, met een bloemetje voor op de keukentafel toe. Wij zeggen al jaren dat mannen ons lastig vallen en, in plaats van een hart onder de riem, kregen wij alleen nog maar meer vernedering daarvoor in de plaats.

Twee hashtags, twee verschillende reacties. Beschaming en honorering. Dit legt wederom het machtsverschil bloot en hierdoor wordt deze wederom bevestigd en gereproduceerd. Iedere keer wanneer een vrouw de microfoon wilt pakken wordt zij joelend terug gefloten. Zij moet zich niet aanstellen. Daarnaast werd de hashtag #metoo ook nog eens geminimaliseerd tot “niet nodig”. En zo gaat het podium wederom weer aan haar voorbij en gaat het applaus, de veren, de confetti, weer naar de mannelijke verschijning: de dader.

Wat voor reactie zullen we in de toekomst krijgen? Zullen we wanneer we ons uitspreken tegen mannelijke superioriteit te horen krijgen: “Maar ik werk er toch aan?”. En zullen wij ons dan wederom beschaamd voelen omdat we ”ongeduldig” zijn? Hij zal rustig kunnen slapen terwijl wij met pijn in ons buik het contact met onze eigen emoties hebben verloren. Welke hashtag wordt er herinnert over honderd jaar? Als mannen geen ruimte maken en een podium blijven krijgen zonder daar te hoeven staan met enige vorm van schaamte voor hun giftige gedrag tegen vrouwen, dan zullen we over honderd jaar dezelfde giftige mannen herinneren, voor hun “welgemeende excuses”.

Laten we in plaats daarvan Tarana Burke herinneren en haar het applaus geven wat ze verdient na tien jaar actie tegen seksuele mishandeling en intimidatie met de hashtag #metoo. Iets wat ongelofelijk veel moed en doorzettingsvermogen moet hebben gekost en die, boven iedereen, het recht heeft op onze honorering.

*In dit artikel refereer ik naar de vage sociale constructies als “man” en “vrouw”. Ik refereer hiernaar om mij uit spreken tegen de onderdrukking waar ik door deze constructies zelf mee te maken krijg, niet om te verwijzen naar een werkelijkheid die daadwerkelijk op deze simpele manier is ingedeeld. Ik neem hierbij in acht dat ik hier geen credits geef aan alles tussen en buiten deze termen valt, en geen nuance geef aan de verschillende lichamen binnen de twee categorieën.