Er is hier maar één sharia en dat is het burgerlijk wetboek

Je wordt er niet meer door de politie het echtelijk bed voor uit gesleept maar in Nederland mag je eigenlijk pas voor de kerk (of voor de moskee) trouwen als je eerst een boterbriefje hebt gehaald op het stadhuis. Dat is een oude regel uit de negentiende eeuw om te benadrukken dat de Nederlandse maatschappij juist vanwege haar grote religieuze verdeeldheid, toch slechts één enkele wetgeving kent en dat die uiteindelijk boven alles gaat. Anders, zo meende men destijds, was het eind zoek en zouden kerken zich taken gaan aanmatigen die bij de staat horen. Dat was een recept voor conflict en verdeeldheid.

Aan de Leidse universiteit is dezer dagen een conferentie gehouden over de rol van de sharia onder moslimgemeenschappen in het westen. Wie de samenvattingen van de presentaties leest, ontdekt dat verschillende sprekers er weinig bezwaar tegen hebben als moslims in het westen de kans kregen volgens hun eigen familierecht te leven.

In Engeland bestaat al een heel netwerk van informele shariarechtbanken waaraan moslims hun zaken voorleggen. Het enige land in de EU waar de sharia voor moslims in de wetgeving verankerd is, blijkt Griekenland. Daar woont in het noorden nog een kleine islamitische minderheid die deze regeling wel rond de eerste wereldoorlog gekregen zal hebben na de ineenstorting van het oude Ottomaanse sultanaat.

Uit de samenvattingen van de presentaties blijkt een zekere sympathie voor moslims die ook in het westen volgens hun eigen familierecht willen leven. Nu is er natuurlijk niets wat hen daarbij hindert, maar blijkbaar zouden velen dat ook officieel willen maken. Dit doet allemaal denken aan traditionele multireligieuze moslimstaten zoals het oude Ottomaanse Rijk of het India van de groot mogols. Daar waren de moslims leidend maar de aanhangers van andere geloven mochten leven volgens hun eigen rechtsregels, die werden gehandhaafd door hun eigen geestelijke leiders, bijvoorbeeld bisschoppen en priesters. Bij conflicten tussen een christen en een moslim werd de sharia toegepast, want dan ging de wet van de leidende godsdienst vóór. Blijkbaar zijn er moslims die naar analogie van christenen of hindoes in zo’n oud islamitisch rijk, ook het recht willen om in eigen kring de sharia toe te passen.

Nederland is tenslotte een multiculturele maatschappij, niet? En is een van onze centrale gezegdes niet “leven en laten leven?”.

Juist omdat Nederland een multiculturele samenleving is waar – zeker in de grote steden – op straat vele talen worden gesproken en mensen leven in tal van subculturen, zou het heel gevaarlijk zijn om ruimte te bieden aan uiteenlopende rechtsstelsels. Nederland wil zijn burgers  zoveel mogelijk de kans geven het leven in te richten naar hun eigen zin. Wij zijn altijd een natie van minderheden geweest en van onderlinge verschillen. Toch hebben wij in een proces van eeuwen geleerd dat we het met erkenning van ieders eigenheid toch met elkaar moeten rooien.

De laatste burgeroorlogachtige verschijnselen uit onze geschiedenis waren de strijd tussen de patriotten en de prinsgezinden in de jaren tachtig van de achttiende eeuw! Daarom kent onze samenleving een aantal éénmakende factoren die ervoor zorgen dat ondanks onze talrijke eigenheden de vrede bewaard blijft. Een daarvan is dat voor elke Nederlander ongeacht zijn afkomst, zijn religie of zijn levensbeschouwing dezelfde rechtsregels gelden. Wat hij thuis doet, moet hij zelf weten maar als de problemen zo hoog oplopen dat de overheid erbij komt, dan worden op hem dezelfde wetten toegepast als op ieder ander.

Lag het anders, dan zou daar in een land van minderheden als het onze groot conflict van komen. Wat is immers gerechtigheid en rechtvaardigheid in een samenleving met verschillende rechtsstelsels en uiteenlopende door de autoriteiten afdwingbare normen en waarden? Wat moet er gebeuren als je van de ene groep naar de andere overloopt? Welk rechtssysteem past men toe  als een hindoe een twist heeft met een moslim of een christen?  Het toestaan van verschillende rechtsstelsels is als het openen van de doos van Pandora. Daar zaten alle kwellingen van de mensheid in.

Juist het feit dat Nederland  één enkel op de grondwet gebaseerd rechtsstelsel kent, garandeert de interne vrede, schept de nodige duidelijkheid en geeft daardoor draagvlak aan de multiculturele samenleving en ruimte aan het individu om het eigen leven (en niet dat van anderen) naar eigen zin in te richten. De regeling rond het huwelijk laat goed zien hoe het werkt. Je mag in kerk, tempel of moskee doen wat je wilt, maar éérst ga je naar het stadhuis.

Er is hier maar één sharia en dat is het burgerlijk wetboek.