Enquêtecommissie: levens vermorzeld door nietsontziende neoliberale fraudejacht

De parlementaire-enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening oordeelt keihard over de wijze waarop achtereenvolgende kabinetten onschuldige burgers in de ellende hebben gestort. In het eindrapport ‘Blind voor mens en recht’ schrijft de commissie dat mensen zijn “vermorzeld” in een “verhard politiek en maatschappelijk” klimaat. Een klein foutje was al voldoende om tot fraudeur te worden bestempeld.

“Het kabinet en het parlement hebben gefaald, de uitvoering heeft onrechtmatig gehandeld, en de rechtspraak is tekortgeschoten in het bieden van de bescherming aan mensen”, is één van de somber stemmende conclusies. En: “Juist de mensen die de overheid het hardst nodig hebben, zijn het hardst geraakt.”

De politiek was doof voor waarschuwingen dat de fraudejacht compleet uit de hand liep. NRC schrijft: “De bewindslieden hadden amper oog voor de mensen die door hun wetgeving geraakt werden, vonden politieke belangen en financiële overwegingen belangrijker dan de menselijke maat en negeerden vanaf het eerste moment waarschuwingen van ambtenaren en toezichthouders die zagen dat het misging.”

De enquêtecommissie werd in het leven geroepen nadat het toeslagenschandaal aan het licht kwam. Ouders die gebruikmaakten van de kinderopvangtoeslag, werden daarbij ten onrechte beschuldigd van fraude.

De commissie wijst op de rol van de media die de omvang van de zogeheten Bulgarenfraude flink opbliezen. Hoewel ambtenaren erop wezen dat het erg meeviel met de fraude met toeslagen, weigerden bewindslieden zich daarbij neer te leggen. VVD’er Henk Kamp (in het verleden minister van Sociale Zaken) verklaarde bij de enquêtecommissie dat hij de cijfers niet geloofde.

Het kan morgen weer misgaan, waarschuwt de commissie. De NOS schrijft: “Patronen zijn volgens de commissie nog steeds aanwezig waardoor een volgend schandaal "zomaar weer kan gebeuren". Om dit te voorkomen zal de overheid "fundamenteel anders" naar mensen en de onderlinge verhoudingen in de rechtstaat moeten gaan kijken. Er moet meer aandacht komen voor het eerbiedigen van grondrechten en het waarborgen van de beginselen van de rechtsstaat.”

In een reactie op het rapport wijst SP-leider Jimmy Dijk erop dat veel gedupeerden van het toeslagenschandaal nog altijd niet geholpen zijn. “Dat is gewoon politieke onwil, want er zijn oplossingen genoeg.” Dijk spreekt van klassenjustitie. “De mensen die het meest een steuntje in de rug nodig hebben, werd het vel over de neus getrokken. Witteboordencriminaliteit, zoals belastingontwijking, wordt ondertussen maar matig aangepakt.”