Elk gezin verdient een fijne kerst

Voor velen is de kerstperiode een van de mooiste momenten van het jaar. Ook nu we door de corona-pandemie aan huis zijn gebonden en weinig gasten mogen ontvangen brengt de kerst ons licht en gezelligheid. Kerst is het moment om aan een vol gedekte tafel met familie samen te komen en om je naasten te verwennen met pakjes onder de boom. Dit is ook de fijne kerst die ik eenieder toewens. Terugkijkend op mijn eigen jeugd realiseer ik me echter helaas maar al te goed dat niet alle gezinnen in Nederland onbezorgd kunnen leven, laat staan van de kerstperiode kunnen genieten.

Ik ben opgegroeid in een gezin met vier kinderen. Vader die zijn leven lang, voor net iets meer dan het minimumloon, hard heeft gewerkt in een zeepfabriek en moeder die er in de schoonmaak wat bij probeerde te verdienen. Als jongen uit een arbeidersgezin dat het niet breed had, keek ik met enige jaloezie en een onterecht gevoel van schaamte naar klasgenootjes waar figuurlijk én letterlijk uitgepakt werd met de kerst. Dat zat er bij ons niet in.  Op kerstdagen ging ik vaak buiten een balletje trappen met vrienden uit andere arbeidersgezinnen die in hetzelfde schuitje zaten. Af en toe naar binnen kijkend bij mensen die een groots feest gaven. En met oud en nieuw een heel maandsalaris in de lucht leken te schieten. Mijn gedachten gaan rond de feestdagen uit naar kinderen die vandaag de dag in een vergelijkbare situatie verkeren.

Ongelijkheid Sinds mijn jeugd begin jaren negentig is Nederland alsmaar rijker geworden. Het bruto nationaal product is sinds halverwege de jaren negentig met circa 60% gestegen. Terwijl grote bedrijven hun winsten jaar op jaar zagen stijgen en de rijken steeds rijker zijn geworden, zagen werkenden met een inkomen op of rond het minimumloon niets van deze groei terug.  Sterker nog, in plaats van eerlijk mee te delen in de toegenomen welvaart, zijn zij er in koopkracht juist fors op achteruitgegaan. Hun inkomen is in de afgelopen 40 jaar maar liefst 20% minder waard geworden! En ondanks de economische groei en toegenomen welvaart in de afgelopen decennia, groeit maar liefst 10% van alle kinderen tot twaalf jaar in Nederland vandaag de dag op in armoede.

De economische crisis waar we momenteel in verkeren verdiept deze tegenstellingen alleen nog maar verder. Aan het begin van de crisis zijn tienduizenden flexwerkers op straat gezet en ook bij veel anderen staat de werk- en inkomenszekerheid ernstig onder druk. Daarnaast leggen ook andere elementen van de corona-pandemie een vergrootglas op de ongelijkheid in onze samenleving. Het maakt bij het volgen van thuisonderwijs nogal een verschil of je thuis een warme eigen kamer met bureau en laptop hebt waar je rustig en geconcentreerd kunt werken. Ouders die je kunnen helpen bij het schoolwerk. Of er geld is om eventjes te ontsnappen aan de moeilijke realiteit waarin we momenteel leven, in bijvoorbeeld een huisje ergens in de Nederlandse natuur.

Het kan ook anders Een van mijn grootste drijfveren in mijn werk voor de vakbond is de wetenschap en overtuiging dat het ook anders kan. Een socialer Nederland waarin werkenden, mensen die niet kunnen werken of gepensioneerden die het niet breed hebben, eerlijker meedelen in de welvaart. Een land waarin elk gezin onbezorgd van de feestdagen kan genieten, is een kwestie van de goede keuzes maken. Dit begint bij de politiek.

Te vaak zijn er in Den Haag keuzes gemaakt die ervoor hebben gezorgd dat laagbetaalden en modale inkomens het steeds zwaarder hebben gekregen en de minima door de sociale bodem zijn gezakt. Het sprookje van de doorsijpel-economie (de ‘trickle-down’ theorie), het idee dat de economische welvaart van de rijke bovenlaag uiteindelijk wel “doorsijpelt” naar de lagere klassen, heeft alleen maar tot meer ongelijkheid en onzekerheid geleid. En dan heb ik het nog niet eens over de toenemende verdeeldheid in onze samenleving. In dat kader is de grote ondernemingen geen strobreed in de weg gelegd. Met als gevolg een grote hoeveelheid aan onzeker en laagbetaald werk in Nederland, wat een voor de hand liggende verklaringen is voor de achtergebleven lonen. Tel daar de hoge lasten op arbeid bij op en de steeds lagere lasten op het grote geld en het grootkapitaalfeestje is compleet.

We moeten de politiek wakker schudden en oplossingen eisen voor de echte problemen in dit land. Het is tijd om er samen voor te zorgen dat de politiek keuzes gaat maken die goed zijn voor ons allemaal. Juist in deze tijd van economische crisis zou de politiek moeten stoppen met beleid waarmee grote bedrijven en rijken alleen maar rijker worden ten koste van anderen. Zonder omslag in het kabinetsbeleid zal ook deze crisis de ongelijkheid verder doen toenemen. De oplossingen hoeven niet zo ingewikkeld te zijn: Verhoog het minimumloon flink zodat het een loon wordt waar mensen daadwerkelijk van kunnen rondkomen, verlaag de lasten op arbeid, beprijs onzeker werk en dwing zo werkgevers te kiezen voor een duurzamere arbeidsrelatie die bestaanszekerheid biedt, verhoog de uitkeringen en AOW en belast de sterkere schouders en laat grote bedrijven veel meer bijdragen aan onze samenleving. Investeer nu eindelijk eens in vitale sectoren zoals de zorg en het onderwijs zodat de ongezond hoge werkdruk afneemt en de arbeidsvoorwaarden aantrekkelijk genoeg zijn om voldoende vakkrachten te kunnen vinden.

Ook bedrijven hebben hun verantwoordelijkheid te nemen. Die moeten we samen ter verantwoording roepen. Supermarkten, distributiecentra en e-commerce bedrijven bijvoorbeeld, verdienen bakken met geld, zij hebben hun omzetten door de pandemie alleen maar zien toenemen. Terwijl hun werknemers de hele pandemie keihard doorwerken om Nederland draaiende te houden vertikken deze werkgevers het nog altijd om hun mensen fatsoenlijk te belonen en zekerheid te bieden. Voor de CEO van de Albert Heijn, die evenveel verdient als 243 vakkenvullers bij elkaar, is het altijd ‘hamsterééééén’ geblazen, maar voor het personeel dat de winkels draaiend houdt, heeft de supermarkt aanzienlijk minder waardering. Waar zijn de sociale ondernemingen gebleven? Wanneer gaat ook Ahold haar verantwoordelijkheid nemen voor de toenemende onvrede?

Rechtvaardigheid, eerlijkheid en solidariteit Uiteindelijk moeten mensen ook weer leren dat rechtvaardigheid, eerlijkheid en solidariteit de kernelementen zijn waarmee we van Nederland een mooier land maken voor iedereen. Daar waar mensen samen opkomen voor zichzelf en solidair zijn met elkaar, zien we dat het lukt om die rechtvaardige samenleving stukje bij beetje dichterbij te brengen. Zie de resultaten van de jarenlange strijd in de schoonmaak waar de schoonmakers respect en echte waardering hebben afgedwongen. Kijk naar Schiphol waarin beveiligers, koffersjouwers, incheckmedewerkers, de handen ineenslaan om de moordende concurrentiestrijd ten koste van hun arbeidsvoorwaarden te stoppen en daarin mooie resultaten boeken. Of de ziekenhuizen, waar de ziekenhuismedewerkers hebben laten zien dat het loont om samen in actie te komen.

Het doet me dan ook goed als ik in de armste wijken van Nederland mensen van verschillende achtergronden en politieke voorkeuren zie opstaan voor een eerlijkere verdeling van de welvaart, door te beginnen met het eisen van een minimumuurloon van 14 euro. Ik zie dat de bewoners in deze buurten begrijpen dat we de handen ineen moeten slaan en stoppen met het naar elkaar wijzen alsof de buren de schuldigen zijn van hun zorgen. We moeten juist wijzen naar de economische taart die alleen maar groter is geworden en daar een veel groter deel van opeisen.

Willen we in een socialer Nederland wonen waar werkenden hun eerlijke deel van de welvaart krijgen en waar elk gezin onbezorgd van de feestdagen kan genieten, dan zullen we ons moeten organiseren. Het is een cliché, maar van alle tijden: samen bereik je meer, samen sta je sterker! Voor onszelf, voor elkaar, voor het kind in de buurt dat ook onbezorgd van de kerstperiode moet kunnen genieten. Als FNV doen we er alles aan om de politiek en de grote bedrijven te laten inzien dat het anders moet én anders kan. Hoe sterker de vakbond, hoe groter de impact op verbeteringen voor mensen die de vakbond het hardst nodig hebben. Dus mochten jullie nog op zoek zijn naar een goed voornemen voor het nieuwe jaar…..word lid van de FNV!