Eigenlijk was Elizabeth helemaal niet voor de troon bestemd

Oorzaak en gevolg vormen soms een bizarre trits. De geschiedenis zit vol onverwachte wendingen en anomalieën. Als alles naar verwachting was verlopen, zou koningin Elizabeth II helemaal niet na een regering van zeventig jaar op Balmoral zijn overleden. Dan was zij een onbekende, onopvallende prinses geweest uit een zijtak van het huis Windsor. Haar lot werd bepaald op 10 januari 1931 in Burrough Court, het landhuis van Thelma, burggravin Furness. Elizabeth was toen nog maar zes jaar oud. 

Op die datum stelde de burggravin Edward Prince of Wales en troonopvolger van het British Empire voor aan mrs. Wallis Simpson. We zouden haar tegenwoordig misschien aanduiden als een Bekende Amerikaanse. Wallis Simpson was dol op grote feesten en ontvangsten. Als miljonairsdochter bewoog ze zich graag in elitekringen. Ze had met volle teugen van de roaring twenties genoten en was inmiddels aan haar tweede huwelijk bezig. Edward viel onmiddellijk op haar. Dat was niet zo wonderlijk want de Prince of Wales lustte er wel pap van. Hij was seksueel uiterst actief. Voor een huwelijk met een nette prinses was hij niet te vinden.

Bij het publiek was Edward geliefd want hij hing in het openbaar graag de geschikte peer uit die de onderdanen snel op hun gemak stelde. Voor zijn familieleden en zijn omgeving kon hij onaangenaam zijn. Wallis Simpson hield net als hij van een avontuurlijke aanpak in de slaapkamer.  Zo raakten ze verknocht aan elkaar. In 1936 scheidde Wallis formeel van de echtgenoot die in de praktijk al lang aan de kant was gezet. Burggravin Furness had eveneens het nakijken. Zij had het bed met Edward gedeeld maar ze tekende het doodvonnis van die affaire toen ze Edward en Wallis aan elkaar voorstelde. 

Op 20 januari 1936 overleed koning George V. De kroon ging onmiddellijk over op Edward. De nieuwe koning liet weten dat hij vastbesloten was met Wallis Simpson te trouwen. Hij zou haar onder geen voorwaarde opgeven. Dat leidde tot veel schandaal. De conservatieve premier Baldwin stelde Edward voor de keus: de kroon of mrs. Simpson. Het werd mrs. Simpson. Hij kondigde dat zelf aan op de BBC.

De kroon ging nu automatisch over op zijn jongere broer George, die hij zijn leven lang om zijn stotteren had getreiterd en in de maling genomen. Edward werd door zijn broer benoemd tot hertog van Windsor. Hij trouwde met Wallis Simpson. Het gelukkige paar ging in Duitsland op reis, waar Adolf Hitler ze graag op zijn buiten Berghof in audiëntie ontving. Ook met de rest van de nazitop hadden zij erg geslaagde en gemoedelijjke ontmoetingen. In 1940 benoemde Winston Churchill Edward tot gouverneur van de Bahama's om hem zo ver mogelijk van Duitsland weg te houden.

George VI heeft zijn koninklijke taken met grote waardigheid vervuld. Tijdens de Blitz weigerde hij pertinent Buckingham Palace te verlaten ook al hoorde dit bij de doelwitten van de Duitse bommenwerpers. Over de manier waarop hij zijn stotterprobleem overwon is de prachtige film The King's Speech gemaakt. In 1952 overleed hij, slachtoffer van zijn ernstige verslaving aan sigaretten.

Als Edward op die winterdag in 1931 niet was voorgesteld aan mrs. Simpson, was George een keurige prins gebleven met een loopbaan bij de marine. Elizabeth had ongetwijfeld een net huwelijk gedaan en niet met prins Philip. Zij had vervolgens de Britse roddelpers weinig reden gegeven haar gangen na te gaan. Op de dag van haar overlijden waren er keurige obituaries verschenen in de Britse kwaliteitskranten: een onopvallende prinses  die aan tradities hechtte en haar kinderen vooral verantwoordelijkheidsgevoel mee had willen geven. 

Maar Edward kon op 10 januari 1931 zijn ogen niet van Wallis afhouden. En Elizabeth werd daardoor de langst regerende soeverein van Groot Brittannië. Nu staat heel de wereld stil bij haar overlijden. Wat een oorzaak! Wat een gevolg!

Beluister hier de toespraak waarmee Edward op de BBC zijn aftreden bekend maakte.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.