Eerlijke handel en gelijkwaardige relaties: pas dán kan Kenia echt op eigen benen staan
Foto: Both ENDS
Verschillende media, waaronder de Volkskrant, besteedden afgelopen week aandacht aan de omslag van “hulp” naar “handel”, mede naar aanleiding van het staatsbezoek van het Koninklijk paar aan Kenia. Het zou goed zijn voor Kenia om nu op eigen benen te gaan staan. Een prachtig ideaal waar ik in geloof. Maar dat ideaal kan alleen realiteit worden als gelijkwaardigheid centraal staat in handel en internationale samenwerking.
De huidige wereldhandel is echter allesbehalve gelijkwaardig. Het is een ongelijk speelveld, waar vermogende multinationals uit veelal Europa en de VS winst maken, vaak ten koste van de bevolking, kleine bedrijven en het milieu in landen zoals Kenia. Neem bijvoorbeeld de bloementeelt, die voor een groot deel van Nederland naar Kenia en andere Oost-Afrikaanse landen is verplaatst. Voor de productie van onze bloemen worden werknemers – met name vrouwen – uitgebuit. Daarbij drogen de schaarse waterbronnen in de regio op, wordt het milieu vervuild door de enorme hoeveelheden aan schadelijke bestrijdingsmiddelen, en is er minder land en schoon water beschikbaar voor lokale boerenfamilies om voedsel te produceren. De schade wordt dus lokaal gevoeld, terwijl de winst van deze bloementeelt vooral ten goede komt aan Nederlandse bedrijven.
Ander voorbeeld: de handel in zaden voor de voedselproductie. Veel boeren – ook in Kenia – oogsten, ruilen, en hergebruiken hun zaden volgens een eeuwenoud systeem dat goed is voor boeren, voedselproductie en biodiversiteit. Het gebruik van commerciële zaden van multinationale zaadveredelaars staat op gespannen voet met dit lokale zadensysteem. In verband met het intellectuele eigendom dat op deze zaden rust, mogen boeren deze vaak niet integreren in hun traditionele zaadsystemen. Daarnaast worden ze afhankelijk van – vaak Nederlandse – zaadbedrijven en gaan ze regelmatig risicovolle leningen aan om nieuwe zaden te kunnen kopen.
Ook wereldwijde problemen zoals de klimaat- en biodiversiteitscrisis lossen we niet op via de huidige ongelijkwaardige handelspraktijken. Daarvoor is naast gelijkwaardige handel, ook internationale samenwerking van belang – of “ontwikkelingshulp” zoals het kabinet het nu – onterecht – noemt. Het is namelijk geen eenzijdige “hulp”, maar een samenwerking waarin verschillende partijen van elkaar leren in internationale netwerken, en waarin de realiteit en belangen van lokale gemeenschappen (zoals in Kenia) de basis vormen voor het ontwerp van een eerlijker en duurzamer handelssysteem en rechtvaardig klimaatbeleid.
Gelukkig hebben Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima ook dít deel van de relatie tussen Nederland en Kenia gezien. Onderdeel van hun programma was een bezoek aan het Thogoto Forest, waar de lokale organisatie MCDI samen met anderen werkt aan natuurbehoud, agro-ecologie en ecotoerisme. Onze samenwerking met MCDI – gefinancierd door het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken – heeft er onder andere toe geleid dat boeren en boerinnen in het gebied nu meer duurzame landbouwpraktijken toepassen. Door zich te organiseren hebben ze gezamenlijk een grotere afzetmarkt voor hun producten gerealiseerd en staat hun coöperatie nu financieel op eigen benen. Dit project is een duidelijk voorbeeld hoe internationale samenwerking kan zorgen voor duurzame sociaaleconomische ontwikkeling.
Ook internationale bedrijven hebben baat bij eerlijke handelsrelaties. Zo wordt de wisselwerking tussen internationale samenwerking en eerlijke handel onderschreven door bedrijvenkoepel VNO-NCW en ondernemersvereniging Evofenedex. Zij begrijpen dat het huidige kabinet zich met de nauwe focus op ‘eigenbelang’ vooral in eigen voet schiet. Of, zoals econoom Célestin Monga recent aangaf in een interview met NRC: “Westerse landen hebben geen baat bij Afrika’s onderontwikkeling. Problemen in Afrika, zoals terrorisme, conflicten en ziekten, hebben onvermijdelijk gevolgen voor Europa en daarbuiten.” Om te komen tot die ontwikkeling, richt het pleidooi van Monga zich op de bevordering van eerlijke en gelijkwaardige handelsrelaties met Afrika. Helaas gooit het kabinet die gelijkwaardigheid nu juist de prullenbak in.
Zolang de politieke en economische macht in de wereld nog zo ongelijk is verdeeld, is juist een verdieping van de samenwerking met organisaties en gemeenschappen in het ‘mondiale zuiden’ nodig. Daar blijven wij bij Both ENDS en partnerorganisaties dan ook met volle overtuiging aan werken.
Meer over:
opinie, kenia, wereldhandel, afrika, klimaatcrisis, biodiversiteit, internationale samenwerkingPraat mee
Reacties (7)
Kenia staat op eigen benen en kiest meer en meer voor Chinese investeringen.
Die Chinezen hebben natuurlijk heel wat minder last van wat ik hierboven benoemde. Maar of dat ze nou zoveel zal helpen op eigen benen te staan?
Of je nu zo blij moet zijn met de belangstelling van de Chinezen is de vraag. China (en India) nemen de ontbossing van Kenia in ieder geval voortvarend ter hand. Oeganda & Tanzania waren al minder blij met ze.
In Madagascar hebben de Chinezen al het rozenhout weg gekaapt, de mensen daar wisten niet eens dat het zo waardevol was, ja zo gaat het in de wereld, oh du lieber Augustin, alles ist hin, denken wij dan, maar daar malen ze er niet om, bos? stammetjes? kun je daarvan eten??
Het ging daar om bois de rose, Dalbergia maritima, ongelooflijk verhaal, maar maar al te waar...
Goed artikel, maar ik zou graag meer concrete suggesties zien voor hoe men structuren die ongelijkheid bevorderen kan veranderen. Alleen maar wat projectjes zonder de oorzaak aan te pakken lijkt mij niet effectief.
Als je het over oorzaken aanpakken hebt. Jaap, aan wie denk je dan? Wie zou hier in actie voor moeten komen en hoe? Pas op voor patriarchale en neokoloniale structuren hier (al liggen die natuurljk wel gewoon op de loer weer).
beste Karin
Met meer dan gemiddelde belangstelling gelezen, want 3 jr gewerkt in het Grain Legume Project, 12 jr ontwikkelingshulp aan Kenia. Wij werkten aan verbeterde (meer resistente) bonen, maar die moest je dan wel als gecertificeerd zaadgoed aankopen, heel duur dus. terwijl de locaal vermeerderde boontjes nauwelijks slechter waren, en dus veel goedkoper als zaadgoed. Wat weet jij hiervan? Want hele project deugde volgens mij voor geen cent, terwijl het miljoenen gekost heeft...
Nog even iets over die zaden, want daarin lang werkzaam geweest. Er zijn gewassen waar je makkelijk je eigen zaaizaad van kunt oogsten, en dus opnieuw planten (die boontjes dus), en gewassen waarbij je bij gecertificeerd goed 2 @ 3x zoveel oogst (bv mais). Waarom koopt de hele wereld ( en met name de armere landen) ons aardappelpootgoed? Dat doe ze alleen, al jarenlang, omdat het ze geen windeieren legt, zo simpel is het. Maar nu komt het: die internationale zaadbedrijven maken veel winst, maar de keuterboertjes wereldwijd varen er ook wel bij, locale mais levert hoogstens 3 ton/ha op, die verbeterde rassen en hybriden 8 of 10 ton, tel uit je winst. Maar hoe komt het dat er in heel Afrika geen locale zaadhandel bestaat? Dat het altijd geiimporteerd goed is, of door buitenlanders daar geproduceerd materiaal? Zelfs de vleeskuikens daar zijn niet locaal geproduceerd, maar geimporteerde eendagskuikens door westerse bedrijven gefokt en verzonden. Gelijkwaardige relaties is heel mooi, maar je moet er als afrikaans land dan wel wat voor doen (zaadvermeerdering en fokkerij is een zaak van jaren , van wetenschap en inspanningen en vele miljoenen aan investeringen die pas veel later iets opleveren), het lijkt er op dat we (en zij) dat helemaal vergeten....
De kratten met plofkipkuikens worden in Schiphol op het vliegtuig gezet. Arme kuikens.
Volgens cijfers van Eurostat exporteert Nederland jaarlijks ongeveer anderhalf miljard broedeieren en kuikens, waarmee het de grootste exporteur van Europa is. De Nederlandse handelsgeest kent ook geen morele belemmeringen.
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/09/in-afrika-vult-de-plofkip-het-karige-inkomen-aan-a4153695
Het is niet anders. Maar normaal tafereel van een wereld van rijkaards en marginale rand die grondstoffen levert.
Het wordt langzamerhand wel een klucht natuurlijk. Wij hier in ons rijtjeshuis, 2 kinderen en goed inkomen, toelagen, subsidies en egalitaire ziekenzorg en zij daar in een dorpje met 7 en een maisakkertje, een geit en wat scharrelkipjes, en een regering die zich helemaal niets van ze aantrekt, en deals maakt met de Chinezen en Heineken en Shell, over grondstoffen en goedkope (spotgoedkope) arbeid om een en ander te fabriceren, ook alweer voor ons dus.
Pinaren heet dat in Suriname...
Het gaat niet om multinationals. Het gaat erom dat de rijke landen met allerlei tariefsmaatregelen de economisch minder ontwikkelde landen dwingen om producten te exporteren met een lage toegevoegde waarde. En daardoor de economische structuur en de economische ontwikkeling belemmeren.
.
Zodra dergelijke belemmeringen worden opgeheven kunnen westerse multinationals uiterst nuttig zijn voor de ontwikkeling van arme landen. Kijk maar hoe dat de afgelopen 40 jaar met China is gegaan.
Het mondiale zuiden is het helemaal zat met 'het westen' dat gaat ons nog eens lelijk opbreken.
Dat zuiden ons helemaal zat? Dat valt nogal mee, wat ik daar zie, is dus voor 98% copieren wat we hier in het westen hebben (straten met stoepen, en fietspaden enzo, in de steden dan, want elders dus nog niet) en wat al niet meer), hoe zouden ze dan tegen dat westen kunnen zijn?? Ja, kinderen zeggen ook vaak nee, ook als ze weten dat het eigenlijk toch het beste voor ze is....hebben we meer pedagogen nodig wellicht??
In Afrika ontstaan ook de megasteden van de toekomst. De verstedelijking in Afrika gaat het snelst in de kleine en middelgrote steden op het platteland. De belangrijkste aanjager zijn de hoge/stijgende (?) geboortecijfers. Het aantal sloppenwijken is ook meer dan verdubbeld tussen 1990 en 2014.
correctie: met die fietspaden val het nogal tegen in Afrika, vrees ik, zo ver gaat de specialisatie daar ook weer niet, net zomin trouwens als in Oost Europese landen , heb daar gefietst (Hongarije), en werd er meteen al door honden gebeten, wat komt daar nou voorbij? Fietspaden is meer iets voor Nederland....Wel er een traject van 100 mts gezien dat als fietspad werd aangemerkt, betaald door de EU, foto van gemaakt, na 100 mts hield het pad op als fietspad te bestaan, schitterend toch??.
Niemand wilt eerlijke handel. We laten ook geen goedkopere EVs toe uit China.
Waarom zijn er belastingparadijzen? omdat er altijd iemand is die liever iets wilt dan niets. e.g., al die brievenbusmaatschappijen.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
De harde waarheid is dat de Afrikaanse elite na de verkregen onafhankelijkheid er grotendeels een puinhoop van heeft gemaakt. Ze verdomde het om hun landen tot ontwikkeling te brengen, waren constant verwikkeld in onderlinge machtsstrijd, vriendjespolitiek en corruptie en hielden hun bevolking 'tevreden' met leningen, importen en hulp. Waar ze goed in is, is het westen de schuld geven van haar eigen falen. Ik geef deze mening graag voor een betere en ben dan benieuwd naar de feiten.
Eens Frans, maar bedenk hier wel: de gelegenheid maakt de dief...en nooit de kat op het spek binden... Die gelegenheid en dat makkelijk voorradige spek komen natuurlijk voort uit ons (westers) schuldbesef vanwege die kolonies. Was/is dat nou wel zo verstandig geweest?
Maar ja, ik heb makkelijk praten, want groot deel van mijn in het leven verdiende salaris te danken aan de menigvuldige potjes voor ontwikkelingshulp. Trouwens, best goede herinnering aan, al met al, Afrika spookt nog dagelijks door mijn hoofd...
@ Frans Akkermans3
U heeft gelijk ben bang dat Afrika eeuwig blijft doormodderen.
In mijn tijd daar, jaren 1980, kwam de voorwaarde Good Governance op, alleen landen die de democratische beginselen naleefden en niet te veel corruptie praktiseerden, kregen nog jaarlijks hulp. In Indonesie, onder Pronk, pakte dat fout uit, tot groot verdriet van bedrijfsleven en vele ngo's daar, Pronk dacht ze de wet te kunnen vooschrijven, maar d president dacht niet lang na, hou die hulp dan maar hoor, wij doen het zoals ons goed dunkt.
Hulp als stok achter de deur dus, vorm van neokolonialisme, maar goed bedoeld wel natuurlijk...al te goed i buurmans gek, de titel van het stuk boven is dat natuurlijk ook..pas dan kan Kenia op eigen benen staan.., ja, hoho, zo denken wij dan, maar hoe staat dat bij hun erbij?