Eenzijdig opinieklimaat op universiteiten

De wetenschap krijgt steeds vaker het verwijt te links te zijn. Universiteiten worden zelfs linkse bolwerken genoemd. En ik begin die kritiek langzaam te begrijpen.

Een universiteit lijkt me bij uitstek een instelling die niet alleen openstaat voor andersdenkenden, maar mensen ook stimuleert om anders te denken. Toch lijkt er een nogal eenzijdig opinieklimaat te heersen op universiteiten. Een opvallende ontwikkeling.

Begin dit jaar begonnen de alarmbellen bij me voor het eerst te rinkelen. Jan van de Beek, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, concludeerde dat massa-immigratie een bedreiging vormt voor de verzorgingsstaat. Dat onderbouwde hij door te berekenen wat de gemiddelde immigrant ongeveer kost. Daarmee groef hij zijn eigen graf. Een van zijn promotors staakte de begeleiding, hij kreeg diverse haatmails en daarbovenop het verwijt niet menslievend genoeg te zijn. Heftig, gezien het feit dat het hier niet eens om een afwijkende mening gaat, maar om onderzoek. Berust op feiten.

Later dit jaar kwam Thierry Baudet naar de Universiteit Leiden. Hij was uitgenodigd door een studievereniging van de opleiding Geschiedenis om studenten te vertellen over hun carrièreperspectief. Een groepje docenten, van wie je toch een zekere mate van volwassenheid verwacht, besloot de stoute schoenen aan te trekken en de bijeenkomst te verstoren. Ze drongen, zonder te betalen, de zaal binnen en startten een discussie over de politieke ideologie van Baudet. Tot zover de lezing over carrièreperspectief. Ook verspreidden de docenten flyers die workshops ‘Lavendelruiken’ en ‘Latijn voor namaak-classici’ aankondigden. Niveautje, hoor.

En dan was er in Tilburg nog de column van emeritus hoogleraar Harrie Verbon over #MeToo, in universiteitsblad Univers. Hij schreef min of meer op dat vrouwen zelf schuldig waren aan het seksuele misbruik, omdat zij mannen als Weinstein en Savile gebruikten om hogerop te komen. Ook zou seksuele intimidatie niet voorkomen binnen de academische wereld: de vertrouwenspersoon kreeg immers nauwelijks klachten.

Verbon ging niet alleen zeer kort door de bocht, hij vloog er ook meermaals uit. Studenten, wetenschappers en ondersteunend personeel lieten geen spaan heel van de column. Terecht, zolang het zich richt op de inhoud. Dat lukte niet. Het was een schande dat de column was gepubliceerd. Men zag liever censuur dan een afwijkende mening. Journalistieke principes? Vrijheid van meningsuiting? Boeiend. Wat Verbon schrijft is kwetsend. En vooral: niet waar.

En dat vind ik een beetje eng. Natuurlijk, soms slaan academici de plank volledig mis. Zeggen ze gekke dingen. Houden ze er denkbeelden op na die jij verafschuwt. Of stroken onderzoeksresultaten met alles waar jij voor staat. En soms komt er een politicus langs die dingen roept waar jouw maag van omdraait. Maar mogen mensen binnen de academische wereld nog afwijkende meningen hebben? Tegen de stroming in zwemmen? Of willen we met zijn allen blijven zwemmen in een poeltje van gelijkgestemdheid? Kan hoor, maar doe dan wel je opblaasbandjes om, anders verstik je nog in de eenzijdige opvattingen.