Een vraag: waarom nam de klimaatdemonstratie juist Israël op de korrel?

De wapens van Rusland richten in Oekraïne dezelfde milieuschade aan.

"No climate justice on occupied land",scandeerde Greta Thunberg zondagmiddag op een afgeladen Museumplein. Eindelijk had de klimaatbeweging de specifiek door oorlog veroorzaakte milieuschade ontdekt. Meer dan anderhalf jaar nadat Vladimir Poetin zijn aanval op Oekraïne was begonnen. De ruïnes van kapotgeschoten steden als Marioepol maken duidelijk hoe vervuilend de chemicaliën zijn die overblijven na de ontploffing van bommen, kanonskogels, kamikazedrones en raketten. En dan is er ook nog het gevaar dat er iets uit de hand loopt in kerncentrales vlakbij het front. Beter laat dan nooit zou je denken. Gezien het feit dat Rusland De Krim en grote delen van de Donbas heeft bezet wordt met de leuze "No climate justice on occupied land"de spijker op de kop geslagen. 

Maar het ging helemaal niet over Oekraïne op het Museumplein. Boven de massa van 85.000 betogers wapperden wel Palestijnse maar geen Oekraïense vlaggen. Op het podium kreeg een activiste met de naam Sahar gelegenheid Israël aan te klagen omdat dit land ecologische wreedheden pleegt en Gaza vergiftigt met fosforbommen, aldus de NRC. Toen de organisatie het geluid na korte tijd wegdraaide, gaf Greta Thunberg haar tijdens de spreekbeurt weer een microfoon in handen. Een demonstrant die het podium opklom om te protesteren tegen deze politisering van de manifestatie, werd door potige lieden weggevoerd. Hij bleek een waterschapspoliticus uit een Gelders dorp, die nu interviewverzoeken krijgt uit de hele wereld. 

Het was een kleine moeite geweest ook een deskundige spreker uit Oekraïne te inviteren. Die zijn onder de tienduizenden vluchtelingen wel te vinden. Het was nog eenvoudiger geweest te wijzen op de milieuschade die alle oorlogen veroorzaken en in het verleden veroorzaakt hebben want die is inderdaad gigantisch. Toch is niets van dat alles gebeurd. Hoe kan dat? Wat is het verschil tussen beide oorlogvoerende landen? Hun wapens veroorzaken vergelijkbare (milieu)schade. Dat kan het argument niet zijn. Er wordt wel eens gesteld dat aan Israël als democratie hogere eisen mogen worden gesteld dan aan pakweg het autoritaire Rusland. De lui van kick out Israël hebben het daar niet over maar over een door racisme getekende apartheidsstaat. Het zionisme, de dragende levensbeschouwing van de Joodse staat, is een nationalistische ideologie met vele schakeringen maar een machtige rechtervleugel, die voor een deel met fundamentalistische religie is geladen. Dat geldt echter voor Rusland net zo. Daar speelt de orthodoxe kerk een belangrijke rol binnen het agressieve nationalisme van Poetin en de zijnen: In beide gevallen gaat het om het heilige moederland dat een bijzondere taak heeft in de wereld en dat duivelse vijanden met alle middelen dient af te weren en in hun eigen holen op te zoeken.

Toch heeft de klimaatbeweging – althans een belangrijk deel daarvan – onmiddellijk juist de Palestijnse zaak tot de hare gemaakt nog geen maand nadat de oorlog tussen Israël en Hamas was uitgebroken. En dat met ongekende emoties en felheid.

Wat maakt Israël en zijn bewoners dan zo uniek? Wat maakt het geweld van dit land zoveel erger dan de oorlog van Poetin? Welke zenuw raakt geprikkeld door Israël en niet door andere gewelddadige landen? De wapens kunnen het niet zijn, de aard van de aan het geweld gerelateerde milieuvervuiling ook niet. De ideologie evenmin. Wat brengt dan al die woede, die emotie op gang? Waarom zijn juist de Israëli in deze kwaadaardige wereld het absolute kwaad dat moet worden uitgerukt. Het is mij een raadsel. Ik weet het niet. U wel?

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Deze week: de matte verkiezingsstrijd.