Een verenigd links of een verdeeld links? De keuze is aan ons

Linkse partijen kijken vooral naar elkaar, vangen elkaar vliegen af en laten zich tegen elkaar uitspelen door de VVD.

Waarom loopt Nederland achter met het behalen van haar klimaatdoelen? Waarom is het aantal daklozen de afgelopen 10 jaar verdubbeld? Waarom is institutioneel racisme nog steeds een groot probleem in onze samenleving? Veel mensen op de linkerkant van het politieke spectrum zoeken de oorzaak daarvan bij de vier opeenvolgende kabinetten Rutte die Nederlands sinds 2010 geleid hebben. Deels is dat terecht. Onder de VVD zijn de verzorgingsstaat en de publieke sector uitgehold, en werd de ernst van klimaatverandering en racisme gebagatelliseerd. En dat terwijl de urgentie van de problematiek alleen maar toeneemt.

En toch moeten de linkse partijen ook hand in eigen boezem steken: de afgelopen jaren zijn zij er structureel niet in geslaagd een serieus alternatief te formuleren. Daarbij speelt de enorme versplintering op links een bepalende rol. Linkse partijen kijken vooral naar elkaar, vangen elkaar vliegen af en laten zich tegen elkaar uitspelen door de VVD. Met de huidige verdeeldheid komen we geen stap dichterbij een groenere en eerlijkere samenleving.

Om dat te doorbreken en een aantrekkelijk politiek alternatief op links te kunnen vormen sloegen GroenLinks en de PvdA de handen na de vorige Tweede Kamerverkiezingen ineen. Zij hielden elkaar vast in de formatie, werkten steeds nauwer samen in het parlement en presenteerden een gezamenlijk oppositieakkoord. Wat een verademing. In de tijd van politieke verdeeldheid en polarisatie zijn er gelukkig nog partijen die over partijlijnen heen durven te kijken en samen durven te werken om hun linkse idealen te realiseren.

Nu ligt de volgende stap in de samenwerking tussen GroenLinks en de PvdA voor: begin juni stemmen de leden van beide partijen over het al dan niet vormen van een gezamenlijke Eerste Kamerfractie na de verkiezingen in 2023. De GroenLinks-leden doen dat in een referendum, de PvdA-leden doen dat op een congres.

Het vormen van een gezamenlijke Eerste Kamerfractie na de aankomende verkiezingen is een goede stap in de richting van een sterk links blok. Zeker in de wetenschap dat de coalitiepartijen bij de verkiezingen geen meerderheid zullen halen in de Eerste Kamer, waardoor ze voor al hun wetsvoorstellen steun moeten vergaren bij de oppositiepartijen. Een gezamenlijke Senaatsfractie van GroenLinks en de PvdA zou heel goed de grootste oppositiefractie kunnen worden. En dat geeft hen een sterke onderhandelingspositie als het kabinet steun zoekt voor zijn wetsvoorstellen. Daarmee kunnen GroenLinks en de PvdA een ambitieuzer klimaatbeleid, een eerlijkere welvaartsverdeling en sterkere maatregelen tegen racisme af gaan dwingen. Maar dan moeten de leden van beide partijen wel de durven te kiezen voor deze sterke linkse politiek.

Veel leden zijn enthousiast. Dat is ook logisch, als je bedenkt hoeveel steun er was voor moties over linkse samenwerking op congressen van beide partijen. Toch is binnen GroenLinks niet iedereen blij met het referendum over de Eerste Kamerfractiefusie. Sommige leden vinden dat het referendum op een té korte termijn is aangekondigd waarmee het de democratische besluitvorming zou dwarsbomen. Wat hierbij goed is om te benoemen is dat linkse samenwerking al veelvuldig is besproken op eerdere GroenLinks-congressen en in ledengesprekken. Het referendum is een logisch resultaat van de discussies die al jaren binnen GroenLinks gevoerd worden. 

Andere leden zien in de korte termijn waarop het referendum is aangekondigd een bevestiging van al langer bestaande onvrede over de ledendemocratie binnen GroenLinks. Een begrijpelijke zorg. De ledendemocratie binnen GroenLinks laat absoluut nog te wensen over. Het referendum dat in juni voorligt is echter géén referendum over de staat van de partijdemocratie binnen GroenLinks. Het is een referendum om een stap te zetten in de richting van het realiseren van de idealen van GroenLinks door één blok te vormen in de Eerste Kamer met de PvdA.

Daarnaast zijn er leden die bang zijn voor het verlies van de eigenstandige identiteit van GroenLinks als partij. Het gaat hier om een betrekkelijk kleine groep, maar het is belangrijk dit sentiment te adresseren. Ergens kan ik er wel begrip voor opbrengen. Natuurlijk zijn er cultuurverschillen tussen GroenLinks en de PvdA, maar dit sentiment is ook erg ironisch. Als het bijvoorbeeld leidend was geweest bij de één van de vier partijen die ruim dertig jaar geleden samen fuseerden tot GroenLinks dan had deze partij überhaupt niet bestaan.

Wat mij betreft gaat de kwestie in juni over een fundamenteler punt dan interne partijcultuur, want het doel van politiek is om oplossingen te bieden voor de problemen waar wij allemaal mee te maken krijgen. Politieke verdeeldheid op links is de grootste barrière voor linkse partijen om deze oplossingen te bieden. Een Eerste Kamerfractiefusie van GroenLinks en de PvdA zou een belangrijke stap zijn in het doorbreken van die verdeeldheid. Hoe begrijpelijk het ergens ook is dat sommige leden de partij-identiteit van GroenLinks willen behouden, zodra dit identiteitsconservatisme niet meer het doel dient van oplossingen formuleren voor de problemen van nu, is het tijd om in te zien dat verandering noodzakelijk en wenselijk is.

In een notendop is dat ook de keuze waar GroenLinks-leden en PvdA-leden voor staan in juni: die tussen een partij die in een tijd van politieke verdeeldheid bruggen bouwt om linkse idealen te realiseren en toe te werken naar oplossingen voor klimaatverandering, sociaaleconomische ongelijkheid en racisme, óf een partij die links verdeeld houdt en liever vliegen afvangt van linkse bondgenoten dan met oplossingen komt. Als lid van beide partijen stem ik vóór een gezamenlijke Eerste Kamerfractie tijdens het GroenLinks referendum en het PvdA-congres. Ik hoop dat alle GroenLinks- en PvdA-leden die linkse oplossingen en verbondenheid verkiezen boven concurrentie en verdeeldheid hetzelfde doen.

cc-foto: LoggaWiggler