Een universiteit moet niet streven naar diversiteit, maar inclusiviteit

Het is een oude en hardnekkige overtuiging, dat de ‘knapste koppen’ als vanzelf boven komen drijven binnen de universiteit. Als je maar slim genoeg bent, zul je het best in staat zijn tot waarheidsvinding omdat je een intellectuele gave bezit die niet iedereen heeft.

Als het meritocratische criterium leidend is, zoals Alban Mik schreef in zijn NRC-artikel ‘Op universiteiten gaat het om waarheid, niet om diversiteit’, zullen de wetenschappers doen waar ze goed in zijn: waarheidsvinding. Ieder mens heeft andere talenten en intelligente mensen vinden hun weg wel naar en binnen de universiteit.

Mik dingt zelf ook al iets af op deze stelling, door te erkennen dat sociale achtergrond en een fatsoenlijke vooropleiding wel degelijk invloed hebben op je kans van slagen binnen de universiteit. Een universiteit die wil dat iedereen wit, rijk en man moet zijn doet het dan ook fout.

Het probleem met deze redenering is dat die niet wordt doorgetrokken. De universiteit zou niet wit, rijk en man moeten zijn, maar wat zien we? De cijfers over wit en rijk konden we zo snel niet vinden van de universiteit van Leiden, maar wel een ander bekend diversiteitskenmerk wel: 29% van de hoogleraren zijn vrouw. Wil dit zeggen dat vrouwen minder intelligent zijn dan mannen? Of dat alle slimme vrouwen minder ambitieus zijn dan slimme mannen? Dat vinden we moeilijk te geloven.

Redelijker lijkt het dat het meritocratische principe niet zuiver gehanteerd wordt. Er zullen belemmerende factoren zijn binnen de universiteit waardoor de weg naar het hoogleraarschap voor vrouwen moeilijker is dan voor mannen. En deze redenering gaat op voor alle diversiteitskenmerken. De universiteit is ingericht door witte, hetero, cisgender, mannen zonder fysieke of mentale beperkingen. Iedereen die buiten dit hokje valt, komt daarom automatisch belemmeringen tegen.

In andere woorden: diversiteitskenmerken zoals huidskleur, geaardheid, sekse en heel veel andere zouden niet als bepalend gezien moeten worden voor intelligentie. Toch zien we roomwitte universiteiten met veel mannen. We moeten dus stellen dat er iets systematisch mis gaat, ook bij de universiteit. Bij de selectie van nieuwe studenten, bij het rekening houden met mensen met een andere culturele achtergrond of geloofsovertuiging, met het tegemoetkomen van studenten die geen rijke ouders hebben. Het kan van alles zijn.

Er wordt voorbijgegaan aan een fundamenteel onderscheid dat binnen de humaniora wijdverbreid bekend is: diversiteit versus inclusiviteit. Diversiteit zou niet het doel moeten zijn, daar zijn we het over eens. Inclusiviteit wel. Een sfeer waarin continu gestreefd wordt naar het minimaliseren van het bepalende effect van diversiteitskenmerken op je leven. Hier moet men zich als instituut continu bewust van zijn én naar handelen. Alleen zo kun je alle knapste koppen naar je universiteit  trekken.

Als je een talent voor voetbal hebt, maar je ouders kunnen de voetbalvereniging niet betalen, is er een beurs vanuit de KNVB die je toch helpt je talenten te ontwikkelen. Daar hebben ze ingezien dat talent uit alle hoeken van de samenleving kan komen en dat het hun taak is dat talent te faciliteren tot groei. En wat is het gevolg? Een grote diversiteit aan culturen en huidskleur binnen de voetballerij. Uiteraard is daar ook nog winst te behalen,  maar het is dan ook een continu proces.

En dit is slechts een voorbeeld van de duizenden beleidsaanpassingen die je als instituut kunt doen om de inclusiviteit, en als gevolg de diversiteit, te vergroten.