Een to-dolijst voor Europa

Het is populair om te klagen over Brusselse ‘regelzucht’ maar met het schrappen van Europese regeltjes lossen we de crisis niet op. Zeker niet met het rechtse lijstje van het kabinet-Rutte 2. Europa heeft juist een to-dolijst nodig, stellen Jesse Klaver, GroenLinks-Tweede Kamerlid en Bas Eickhout, delegatieleider van GroenLinks in Europa.

Stoer kondigde het VVD-PvdA-kabinet vorig jaar aan dat het met voorstellen zou komen voor het overdragen van Brusselse ‘beleidsterreinen’ aan de nationale overheden. Het resultaat van deze zogeheten  subsidiariteitsexercitie , zo bleek in juni, is mager. Er is geen sprake meer van hele beleidsterreinen die terug moeten naar de lidstaten. Eigenlijk is de regering wel tevreden met de bestaande verdeling van bevoegdheden.

Het lijstje van 54 actiepunten beschrijft, naast een aantal regels die het kabinet wil schrappen of versoepelen, vooral de inzet bij lopende onderhandelingen en mogelijke toekomstige voorstellen. Een samenvatting van het dagelijkse politiek werk dus, geen revolutionaire afslanking van de Europese Unie.

Privacy en milieu Toch is de wensenlijst van Rutte-2 veelzeggend. Ook om wat er niet op staat. De regering kiest stevig de zijde van rechts in Europa, bijvoorbeeld op het gebied van grondrechten en milieu. Zij keert zich tegen initiatieven om te voorkomen dat de grondrechten van burgers in de knel komen bij de grensoverschrijdende justitiesamenwerking. Maar de bewaarplicht, die telecomproviders verplicht om ieders telefoon- en internetgegevens langdurig op te slaan, mag van het kabinet blijven bestaan. Er is geen Europese wet die de privacy sterker ondermijnt.

De regering pleit voor versoepeling van de Europese regels voor schone lucht. Dat gaat ten koste van de gezondheid van stadsbewoners. Maar zij verzet zich niet tegen de Europese subsidies voor vleesreclame, in de trant van Kip, het meest veelzijdige stukje vlees . Ergerlijke geldverspilling die de overproductie en overconsumptie van vlees in de hand werkt, met alle nadelen van dien voor milieu, dierenwelzijn en volksgezondheid.

Ook bij de aanpak van de eurocrisis kiest de regering partij voor de rechtse krachten in Europa. Dezelfde krachten die, met hun liberalisering van de financiële sector, de crisis veroorzaakt hebben, en er nu al vijf jaar niet in slagen de crisis op te lossen.

Zo legt het lijstje van het kabinet eens te meer een taboe op het gelijktrekken van de regels voor de winstbelasting van bedrijven. Dat Europese voorstel is cruciaal voor het aanpakken van belastingontwijking. Zolang grote bedrijven door te shoppen in nationale belastingwetten hun winsten weg kunnen toveren voor de fiscus, betalen burgers een extra hoge rekening voor de crisis.

Het kabinet is ook tegen het idee van een Europees schokdemperfonds, dat de scherpe kantjes afhaalt van schommelingen in de economie van eurolanden. Alsof Nederland immuun is voor recessies… Meer Europese steun voor landen waar de werkloosheid sterk stijgt is niet alleen een kwestie van solidariteit, maar vergroot ook het vertrouwen in de euro – een voorwaarde voor het overwinnen van de crisis.

To do list

In plaats van een schraplijstje dat de misleidende indruk wekt dat we Brussel gaan afslanken, zou de regering beter met een actieplan kunnen komen voor het oplossen van de crisis. Laten we er niet omheen draaien: daarvoor is vaak méér Europa nodig. GroenLinks zou graag zien dat de Nederlandse regering Europa intrekt met de volgende to-dolijst: * Maak haast met de bankenunie. Zombiebanken zijn het voornaamste obstakel voor economisch herstel. Er moet snel een Europese autoriteit komen die zulke banken saneert of sluit. Grote kapitaalverschaffers worden daarbij aangeslagen. Voor bijkomende kosten komt er een Europees fonds dat door de banken zelf gevuld wordt. * Werk aan een echt economisch bestuur. Daarbij ziet de Europese Commissie niet alleen toe op de begrotingsdiscipline in de eurolanden, maar ook op toekomstbestendigheid van hun economie. Dat vraagt om meer arbeidsparticipatie, minder armoede, efficiënter gebruik van energie en grondstoffen. Hervormen krijgt voorrang boven bezuinigen. * Investeer nu in een robuust Europees netwerk voor het transport van groene stroom. Zo kunnen de miljarden van de Europese Investeringsbank worden omgezet in banen. Europa is minder geld kwijt aan de dure import van olie en gas uit landen met dubieuze regimes. * Scherp de normen voor het energieverbruik van apparaten, voertuigen, datacenters enzovoorts aan. De zuinigste technologie wordt de Europese norm. Dat geeft een impuls aan innovatie, zet de Europese industrie op voorsprong en scheelt miljarden op de energierekening van consumenten. * Schrap het vetorecht bij belastingen met een grensoverschrijdend effect, zoals de winstbelasting en milieuheffingen. Dan kunnen multinationals die de belasting ontduiken of ontwijken voortvarend worden aangepakt. Dan gaan vervuilers meer betalen. * Werk aan de invoering van eurobonds, waarmee de eurolanden gezamenlijk geld lenen op de obligatiemarkt. Dan zijn ze minder geld kwijt aan rentebetalingen en kunnen de staatsschulden sneller worden verlaagd.

Loze belofte Op de Europese doe-lijst hoort ook: méér democratie. De economische koers van de EU mag geen zaak blijven van nationale regeringsleiders en Europese technocraten. Parlementen en burgers moeten kunnen bijsturen en tegensturen. Voor meer openbaarheid, meer verantwoording, Europese kieslijsten en referenda is een herziening van de Europese verdragen nodig. GroenLinks schrikt daar, anders dan het kabinet, niet voor terug. Juist omdat minder Europa een loze belofte is, moet meer zeggenschap in Europa een harde eis zijn.