Een technologische pleister op een fundamenteel onduurzaam systeem

Een koe kan maar één kalf per jaar krijgen, en dat gaat de wetenschappers veel te langzaam.

In Engeland is in dit nieuwe jaar een kalfje geboren, Hilda. Haar geboorte wordt gevierd door dierenartsen en wetenschappers. ‘Uitermate belangrijk’, aldus het persbericht. Hilda is het eerste kalf dat via IVF en uit een draagmoeder ter wereld komt. Ze moet bijdragen aan het terugdringen van de methaan uitstoot door koeien. 

Wat Hilda en haar moeder hier zelf van vinden, is niet bekend. En niet onderzocht. 

Iedere melkkoe moet jaarlijks een kalf krijgen om de melkproductie op gang te houden. Deze kalfjes worden (in bijna alle gevallen) direct na de geboorte bij de moeder weggehaald. Alle mannetjes en een deel van de vrouwelijke kalveren wordt vetmest en na acht à negen maanden geslacht. Een aantal vrouwelijke kalfjes wordt door de boer aangehouden ter vervanging van de melkkoeien. 

Hilda is geen gewoon kalf. Haar geboorte doorbreekt het gebruikelijke patroon in de melkveehouderij. Zij is namelijk niet geboren om de melkproductie van haar moeder op gang te houden, maar om zelf te functioneren als een ‘laag methaanuitstotende, hoog melkproducerende’ koe. Haar ouders zijn speciaal geselecteerd om deze eigenschappen door te geven. Haar biologische moeder geeft veel melk en is zuinig met boeren en scheten. Maar een koe kan maar één kalf per jaar krijgen, en dat gaat de wetenschappers veel te langzaam.

Om dat probleem te omzeilen is Hilda geboren uit een draagmoeder: een koe die niet aan de genetische eisen voldoet om zelf goed producerende kalveren te leveren. Hilda is geen kalf, maar een product van spreadsheets en laboratoriumstatistieken. En al haar zusjes kunnen door middel van IVF in hele korte tijd alle ‘hoog methaan uitstotende’ melkkoeien vervangen. 

Instrumentalisering van dieren is niet nieuw. De melkveehouderij als geheel is gebouwd op het idee dat melkkoeien er zijn om te dienen als productiemiddelen. Dit onderzoek gaat echter een stap verder: het reduceert koeien niet alleen tot melkfabrieken, maar ook tot genetisch selecteerbare objecten die uitsluitend nut hebben als ze voldoen aan strikte economische en milieudoelstellingen. Ze worden niet meer gezien als levende wezens met intrinsieke waarde, maar alleen beoordeeld op hun bijdrage aan onze doelen: meer melk, minder uitstoot.

Wat overblijft, is een systeem waarin winst en emissiereductie centraal staan, zonder ruimte voor het welzijn van dieren. De echte oplossing om methaanuitstoot terug te dringen is heel simpel: minder dieren. Maar in plaats daarvan wordt gekozen voor genetische manipulatie terwijl het destructieve systeem in stand blijft. Het is een technologische pleister op een fundamenteel onduurzaam systeem. Dit soort onderzoek duwt structurele veranderingen verder voor zich uit en past dieren steeds verder aan onze wensen en problemen aan, zonder hun belangen in ogenschouw te nemen.

Genetische manipulatie brengt bovendien risico’s met zich mee. Een uniforme groep dieren kan gevoeliger zijn voor ziekten en epidemieën. En de gevolgen van deze ingrepen voor het metabolisme en de gezondheid van de koeien zijn onvoldoende onderzocht. De negatieve impact hiervan op de dieren kan enorm zijn. 

Ethiek draait om vragen over wat rechtvaardig en juist is. De huidige fokkerij plaatst ons op het snijvlak van praktische en morele keuzes. Hoe ver mogen we gaan in het aanpassen van dieren aan onze wensen? Wanneer wordt innovatie exploitatie? En wie bepaalt de grenzen? Ethiek fungeert hier als kompas. Het dwingt ons stil te staan bij de gevolgen van ons handelen en verantwoordelijkheid te nemen voor de meest kwetsbaren: de dieren. 

Laten we een ethische discussie voeren vóór we aan dit soort onderzoek beginnen en die verplicht maken bij alle beslissingen in de fokkerij. Want als we het overlaten aan techneuten, bankiers en zuivelbedrijven, blijft de blik strak op de portemonnee gericht. De koe verdient beter dan dat – veel beter.