Een taal om naar te kijken

Overal ter wereld communiceren Doven in gebarentaal. Een taal die het meest toegankelijk is als je niet of niet goed hoort. Gebarentalen zijn mooie talen waarbij gezicht, handen en mond samen woorden maken en betekenis geven. Afgelopen maandag was Werelddovendag. Een mooi moment om stil te staan bij de positie van dove mensen in Nederland.

De Nederlandse gebarentaal (NGT) is hier weinig zichtbaar in de maatschappij. Dat vinden wij jammer, want een gebarentaal is een rijke, visuele taal. De Nederlandse gebarentaal mag en moet gezien worden.

De tolkvoorzieningen voor doven zijn in Nederland best goed geregeld. Voor werk, onderwijs en privé zijn tolkuren beschikbaar. Deze uren zijn een individueel recht. In de communicatie van de overheid en bij evenementen worden tolken daarom niet standaard ingezet. Iedere dove die een tolk nodig heeft kan deze immers zelf meenemen. Dat leidt er wel toe dat horende Nederlanders weinig in aanraking komen met de gebarentaal.

Wij pleiten er daarom voor om de gebarentaal meer zichtbaar te maken. In de Tweede Kamer willen we een gebarendebat organiseren, waarbij politici kunnen ervaren hoe het is om een tolk nodig te hebben om een debat te volgen. De persconferenties van de minister-president zouden live vertaald moeten worden. Bij crisiscommunicatie is een tolk NGT noodzakelijk om iedereen goed te informeren. Bij (nationale) evenementen zou een gebarentolk ook niet misstaan. Zo kunnen alle doven deze evenementen bijwonen, zonder een beroep te hoeven doen op hun schaarse tolkuren.

Als overheden en organisaties gaan meehelpen om de Nederlandse Gebarentaal zichtbaarder te maken, gebeuren er twee dingen. Horenden zullen vaker een tolk NGT zien en hierdoor meer bewust zijn van de positie van doven. Door communicatie en informatie toegankelijk te maken in de Nederlandse Gebarentaal kunnen doven makkelijker deelnemen aan het maatschappelijke leven. 

Bovendien geven we zo invulling aan het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Daarin is ook opgenomen dat gebarentalen erkend moeten worden en dat doven recht hebben op een gelijkwaardige deelname aan de samenleving. Daarom werkt de PvdA op dit moment aan een initiatiefwet die de Nederlandse gebarentaal ook juridisch erkent. Die juridische erkenning alleen is niet genoeg. Het is de hoogste tijd dat we deze handschoen met zijn allen oppakken. Maak activiteiten, evenementen en informatie toegankelijk voor doven. Zet een gebarentolk in en vertaal informatie in NGT. Alleen dan kunnen doven echt gelijkwaardig meedoen.

Eva Westerhoff is met Roelof van Laar co-auteur van deze opinie en voorzitter van Dovenschap, belangenorganisatie voor doven.