Een sociale minderheidsregering

Vanwege de huidige impasse bij de vorming van een nieuw kabinet zouden nieuwe verkiezingen een voor de hand liggende oplossing zijn. Maar een machtsverslaafde VVD-premier, die Afghanen in nood liever buiten de deur houdt, en een versnipperd CDA kiezen het liefst voor een liberaal/christelijk minderheidskabinet met rechts-conservatieve gedoogsteun. De urgentie van problemen die in Nederland spelen wordt niet erg gevoeld door het demissionaire kabinet. We hebben tenslotte de formule 1 in Zandvoort gered en onze Max wordt vereerd met een koninklijk bezoek. Intussen hebben al vijf ministers afscheid genomen, met als gevolg een stoelendans van bestuurders.

Veel van de rechtse kiezers zijn verliezers bij verdere liberalisering en voelen zich bedreigd en angstig door de ontwikkelingen op het wereldtoneel. Corona, opwarming van de aarde, digitalisering van de communicatie en een doorgeschoten economische globalisering roepen angst en onzekerheid op. De kwetsbare mens wil behouden wat hij heeft en zich sterk maken voor een veilige omgeving die men kan overzien. In die zin lijkt een behoudend nationalistisch geluid het best te beantwoorden aan het terugdringen van de angst en onzekerheid die mensen in volkswijken en dorpen ervaren.

Het verschijnsel “eigen volk het eerst” is zo sterk omdat het zowel de weinig draagkrachtige mensen onder aan de maatschappelijke ladder als de egocentrische mensen uit de gegoede lagen aanspreekt. Door zogenaamde vreemde groepen uit te sluiten denkt men de turbulentie buiten de deur te houden. Er is hier niets nieuws onder de zon, maar men heeft blijkbaar niet door dat deze gedachte de basis vormt van een destructieve maatschappelijke ontwikkeling.

Intussen zijn de huidige neoliberale politici (Rutte, Kaag en Hoekstra) kampioenen in het verdoezelen of goedpraten van de liberale keuzes die worden gemaakt. Het grootkapitaal wordt zo min mogelijk belast om een kapitaalvlucht naar het buitenland te voorkomen, loonsverhoging in sectoren zoals zorg, onderwijs, politie en voedselproductie is onwenselijk, flexwerken en meer werken voor minder geld is de werkelijkheid. Het komt de huidige politici beter uit om te zeggen dat de koek op gaat aan linkse feestjes, gevluchte migranten of dat Europa onze belastingcenten afroomt ten gunste van Oost- en Zuid-Europa. De werkelijkheid is dat in Nederland iedere dag veel buitenlandse werknemers door grote en kleine bedrijven hier naar toe worden gehaald.

Het is zaak om mensen een ander samenhorigheidsgevoel te geven dan de mantra “eigen volk eerst”. Om deze omslag in denken te bewerkstelligen hebben een we een krachtig en actief sociaal middenveld nodig (politie, onderwijs, welzijn, zorg) dat tegen de versnippering en liberalisering van de afgelopen decennia een maatschappelijke tegenbeweging vormt. Als we dan toch genoegen moeten nemen met een minderheidskabinet laat het dan een sociaal kabinet zijn. Een kabinet dat staat voor een betrouwbare overheid met een duidelijk sociaal perspectief en haalbare resultaten als het gaat om wonen, werk en zorg voor elkaar. Daarbij wordt rekening gehouden met de diversiteit die de Nederlandse samenleving kenmerkt. Onderlinge verbondenheid is de enige remedie om mensen te bevrijden uit de klauwen van de neoliberale economie die de grootverdieners centraal stelt.

Misschien moeten we met dit verhaal maar nieuwe verkiezingen bewerkstelligen en anders pleit ik voor een sociaal minderheidskabinet.