Een paradijsvogel minder

Dat Darmoni seksueel exuberant is en was kan voor niemand in en buiten Atria enig geheim zijn geweest. Je wist en weet bij wie je gaat werken.

Kaouthar Darmoni, directeur van het kenniscentrum emancipatie Atria is ontslagen om grensoverschrijdend gedrag. Atria doet onderzoek naar gelijke behandeling en kansen voor vrouwen en meisjes. De organisatie adviseert zelf ook bedrijven en overheden over het bestrijden van grensoverschrijdend gedrag. Darmoni is ontslagen na een onderzoek door Hoffman bedrijfsrecherche. Klachten zijn dat Darmoni intimideerde, het arbeidsrecht niet nauwkeurig naleefde, medewerkers zoende op hun achterhoofd, waarbij je soms tussen haar borsten belandde, er elke maandag een weekstart was met buikdansen en Darmoni zelf regelmatig in een string stond te dansen ergens op een tafel.

Als columnist speculeren over een ontslag als dit of van al die andere mensen die de afgelopen weken zijn 'ontmaskerd',  is onverstandig en ongepast. We leven gelukkig nog steeds in een land waar het oordeel aan de rechter is. Het is goed, heel goed dat medewerkers opkomen tegen intimidatie en grensoverschrijding, zeker als dat seksueel geladen is. Dat gezegd hebbende... en als lezer weet je dat nu de 'maar' komt...

Hybride
Wil ik een ode brengen aan paradijsvogels. Kaouthar Darmoni. Wie kent haar niet. Ik kan me moeilijk voorstellen dat er één hoge ambtenaar op een ministerie is, die níet gebuikdanst heeft met Kaouthar. Of het anders wel heeft gezien in een of andere talkshow. Op de vraag van Jort Kelder in Het Grote Rascismedebat in 2020 of we 'het gewoon meer met elkaar moeten gaan doen', was het Kaouthar die met haar zoetgevooisde Tunesisch-Franse accent en flirtende ogen het debat fluisterend samenvatte met: 'hybride'.

Grensoverschrijdend gedrag
Seksueel misbruik en grensoverschrijdend gedrag kent vele vormen en verschillende gradaties. Iva Bianic, directeur Centrum Seksueel Geweld, wijst er terecht op dat de meest grove en veel voorkomende vorm van seksueel geweld achter de voordeur van huis, school, sportclub plaatsvindt. Rucksichtlos en beschadigend. Dan is er het hele scala aan aanranding en verkrachting op feestjes, de straat, de speeltuin, de studentenvereniging. Walgelijk en geen twijfel mogelijk dat het bij het strafrecht thuishoort. Van weer een andere orde is seksueel misbruik op de werkvloer, die gepaard gaat met intimidatie, bedreiging, angst voor ontslag. Meldpunten, onderzoek en waar nodig aangifte zijn dan geeïgende wegen.

En dan is er dat lastige gebied van organisatiecultuur. Intimidatie op een TV redactie, bullying door leiders, uitsluiting en rascisme, pesten. En ja soms gaat dat samen met seksuele grensoverschrijding. De categorie 'foute organisatiecultuur' is een lastige, omdat bedrijfscultuur altijd iets groepsgerichts en dwingends heeft. We leven in een turbulente tijd met totale verwarring over normering op- en buiten de werkvloer. Wat mag wel, wat niet, waar is de humor, wie raak je aan, wat is goed leiderschap, mag je directief zijn, wat zijn grenzen, wie bepaalt die en wat te doen als iemand er over heen gaat.

Ik weet het; consent is het toverwoord. Altijd. Consent is als het om organisatiecultuur gaat tegelijk ook een lastig ding. Want ook op een school met de Bijbel kan je het niet leuk vinden dat je elke ochtend mee moet bidden. Of dat je bij Cool Blue gek vrolijk moet zijn. Of bij de Clini-Clowns neusje op-neusje af moet doen. Het gemene en totaal destructieve aan grensoverschrijding en seksueel misbruik is het geheim waarin het gebeurt. De stiekemigheid. De bezemkast. De bedreiging als je uit de school klapt. Een 'gekke' organisatiecultuur is niet per definitie misbruikend, al vind je hem niet leuk.

Sensualiteit als leiderschapsstijl
Dat Darmoni seksueel exuberant is en was kan voor niemand in en buiten Atria enig geheim zijn geweest. Je wist en weet bij wie je gaat werken. De Raad van Toezicht wist wie ze aanstelde in 2019. De multi-culturele exotische excentriciteit van Darmoni zal ongetwijfeld een van de redenen van aanstelling zijn geweest, om het slaperige Atria meer in de spotlights te krijgen. Een grote vis gevangen: slim, academische verdiensten, charismatisch, multi-cultureel, multi-religieus en zelfs wellicht een beetje 'anders' neurodivers. Het doet het fantastisch op elk diversiteitslijstje. Maar misschien is een Darmoni wel iets té anders voor Atria en moet de echte vraag zijn; hoeveel diversiteit kon de organisatie aan en heeft ze zichzelf niet wat overeten? 

Aan Darmoni's voorliefde voor sensualiteit als leef- en leiderschapsstijl is niks geheimzinnigs. Op haar website schrijft ze, gelardeerd met buikdansfoto's en graphics van borsten en vulva's:

"I believe in a world where there is room for us to use our feminine qualities. Where these qualities are seen as a strength with added value. We are in need of more feminine beauty and wisdom. So it is time to tap into our bodies and sensual energy to restore the balance between masculine and feminine.'

Darmoni schrijft dat niet zomaar. Ze is cum laude gepromoveerd in genderstudies Op Sorbonne - Parijs. Was professor Media & Film op de Universiteit van Amsterdam. Ted-X spreker, consultant en ja... buikdanseres. Kaouthar Darmoni komt soms knettergek over. Exuberantie die wellicht wat schommelig overkomt is haar niet vreemd. Maar wie haar als flirtende mafketel weg zet kijkt niet goed. Het is Darmoni's academisch gefundeerde ideologie om bruggen te slaan tussen manlijkheid en vrouwlijkheid. Tussen Afrikaans-Arabische-Moslim- en Westerse cultuur. Tussen de academische wereld en die van de kunst. Wie Darmoni uitnodigt als spreker, of haar aanstelt als directeur, weet wat hij of zij in huis haalt. 

Verwarrend verlangen
Het zou mij op sommige dagen misschien ook iets teveel van het goede zijn, als ik net een serieus rapport zit te tikken, om gesmoord te worden door de naar amber ruikende borsten van mijn directeur. Veel mensen zullen van mening zijn dat buikdansen en strings niet thuishoren op de werkvloer. Dus daarom hebben we meldpunten, rapporten, onderzoeksbureaus, ontslagzaken, mediagedoe. Maar we zijn ook een beetje in de war over onze normen en verlangens. Het eerder genoemde seksueel misbruik achter de voordeur en op straat willen we niet. Of het ranzige, bedriegende soort. Dat is duidelijk niet te hebben.

Maar de liefde... die willen we wel. Nederland zwijmelt collectief weg voor de TV als Louis van Gaal, ongevraagd en zonder uitgesproken consent, Denzel Dumfries een zoen geeft op de persconferentie. Dat vinden we mooi, hartelijk en liefdevol. We zoeken ons rot naar liefde, verbinding en teamgevoel op ons werk. Pre-covid gingen we met elkaar bomen knuffelen, met dolfijnen zwemmen, mantra's zingen, zeepkistenraces doen, zandkastelen bouwen, de Haka dansen, met je hoofd op elkaars buik liggen voor een lachmeditatie sessie en ja, ook buikdansen gezellig met het hele team van de front-desk. En niemand die daarover klaagde. We gaven ons over aan trainingen personal branding en jezelf zijn op je werk. Weekstarts met een persoonlijke check-in, push-ups of een mooi gedicht of gebed in kerkelijke gebieden vonden we inspirerend. En dan is er een paar jaar covid, komen er heel veel nare me-too affaires uit de kast. En opeens weten we niet meer hoe het moet, elkaar liefhebben, aanspreken en aanraken op de werkvloer. 

Mannen met baarden
En juist nu... sneuvelt er een paradijsvogel. De vraag is of Darmoni is veranderd of de tijdgeest?

Of het ontslag van Kaouthar Darmoni terecht is of niet, zal de rechter bepalen. Consent is altijd het toverwoord. Ondertussen moet ik een beetje huilen. Want er is een paradijsvogel gesneuveld. Een paradijsvogel met woeste haren, flirtende ogen en brains om jaloers op te zijn. Een bruggenbouwer. Een van die vrouwen die de Islam en de Arabische wereld én de Calvinistische preutsigheid van binnen uit durft te challengen. En de vraag is of we nu, los van de rechtsgang, blij moeten zijn met de harde normering op seksueel gedrag dat over de rand is, of dat we ook iets heel moois verliezen.

Is het COVID? Is het toenemende religieuze orthodoxie? Zijn het de verdienmodellen van de onderzoeksbureaus? Zijn het de volksgerichten die media en wijzelf uitvaardigen? We lijken in onze poging uitwassen uit te roeien, te vertrutten en te verpreutsen. In organisaties staan deuren open bij een functioneringsgesprek, want anders zou je maar beschuldig kunnen worden. Appgroepen zijn saai, want niemand durft nog een foute grap te maken. Vrijdagmiddagborrels verdwijnen, want er zou maar eens iemand dronken worden. Als de baas eens uit zijn of haar plaat gaat, volgt er gelijk een klacht. Op scholen verdwijnen regenboogtrappen. Steeds meer bedrijven scherpen kledingvoorschriften voor personeel aan; gij zult geen BH-bandje tonen.

Mijn gedachten dwalen af naar de paradijsvogels in Iran en Afghanistan. Die hun haren losgooien. Terwijl we uit solidariteit met de vrouwen van Iran hier ons haren afknippen, offeren we een paradijsvogel die deze strijd al jaren voert. Dat voelt hypocriet. Het zijn de Kaouthars van de wereld die het opnemen tegen onderdrukking van vrouwen op religieuze, politieke, of ideologische grond. Die willen dat vrouwen zichtbaar kunnen en mogen zijn en er plaats is voor vrouwlijke seksualiteit en schoonheid. Dat die niet hoeft te verdwijnen onder een lange rok of hoofddoek. Als we paradijsvogels ketenen, lopen we straks alleen nog maar in lange grijze plooirokken. Daar waar niet meer gedanst mag worden, dansen we uiteindelijk naar de pijpen van mannen met toverboeken, zwepen en lange baarden, die overal op de wereld en in grote variatie steeds weer afwachten, op het moment het vrouw zijn te kunnen dempen.