Een Maas in de wet

Met opruimacties, onderzoek en bewustwording werkt het “ Schone Maasproject ” al sinds 2013 aan de bestrijding van zwerfafval in en rond de rivier de Maas. Dit project wordt financieel gesteund door (regionale) overheden; tientallen vrijwilligers doen jaarlijks mee aan de prikactie in het voorjaar. Het was ‘wel wrang’ toen in 2019, na uitstekend speurwerk van Teun van de Keuken, bekend werd dat het giga fabrieksterrein Chemelot toestemming had om per jaar 15.000 kilo microplastics in de Maas te lozen. De uitzending was één dag na een prikactie door vrijwilligers. Die vergunning is dit jaar kennelijk vernieuwd en volgens de redactie van De Limburger niet streng genoeg. De Plastic Soup Foundation bracht dit afgelopen week terecht weer onder de aandacht.

Chemelot ligt in Zuid-Limburg en is een van de grootste industriecomplexen van Nederland. Het complex produceert onder andere enorm veel plastic. De zestig fabrieken gebruiken vijf miljoen liter water per uur voor koeling, verwarming en proceswater. Ze mogen nu weer 7 jaar lang 630 stoffen lozen in de Maas, inclusief honderden stoffen waarvan onbekend is wat de gevolgen voor mens en milieu zijn.

Is dit een maas in de wet?

Kennelijk is het Waterschap Limburg primair verantwoordelijk voor de afgifte van de vergunning, het toezicht en de handhaving, zo bleek na een uitstekende motie van GroenLinks in de Provinciale Staten (2019). Resultaten van het verplichte onderzoek naar de werking van de stoffen hoeft Chemelot pas in 2024 op te leveren. Beschermen bestuurders burgers onvoldoende tegen zware industrie? De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) doet recent onderzoek naar de relatie bestuur, industrie en burger, bij het industrieel complex in IJmuiden.

Wellicht kunnen ze het onderzoek uitbreiden naar het zuiden? De OVV deed in 2018 onderzoek naar Chemelot. Ernstige ongevallen en milieu incidenten gaven hiertoe aanleiding; het complex ligt bij een dichtbevolkt gebied. Het lozen van water binnen de vergunningen, zonder dat de gevolgen voor mensen bekend zijn, lees ik er (natuurlijk) niet in terug.

Saillant is dat Chemelot tegelijkertijd met medewerking van de Plastic Soup Foundation zegt te werken aan ‘ ketensamenwerking ‘, om te voorkomen dat microplastics in het milieu terechtkomen. Het is maar wat je samenwerken noemt.

Misschien wordt het wel tijd om de Maas zelf rechten te geven, zodat de gezondheid en leefbaarheid van dit delicate ecosysteem beter beschermd wordt. De Maas in de wet dus, zoals de Ombudsman voor Toekomstige Generaties Jan van de Venis al langer bepleit. Zodat we het water weer kunnen drinken, zoals rivierenredder Li An Phoa het zegt.

Een reactie uit 2019 van de directeur op de uitzending van Teun van de Keuken geeft treffend weer wat de aanpak is bij zowel de claims over duurzaamheid, als die van de veiligheid van omwonenden: “Als je het niet weet, dan weet je het niet”.

Je zou zomaar denken dat Chemelot mens en natuur overlaat aan hun, eh, lot.