Gechanteerd kun je alleen maar worden als je chantabel bent
Aleksandr Loekasjenko oefent sinds 1994 de absolute macht uit in Wit-Rusland. Hij is een politiek crimineel die over lijken gaat en alleen door brute onderdrukking in het zadel blijft. Zijn voornaamste wapen bestaat uit geprivilegieerde veiligheidstroepen die blindelings zijn opdrachten uitvoeren.
Dat heeft Loekasjenko niet helemaal ongestraft kunnen doen. De Europese Unie veroordeelt zijn bewind regelmatig. Ze protesteert tegen de manier waarop hij de eigen bevolking onderdrukt. Dat is hem de laatste jaren op steeds meer sancties komen te staan. Zó krijgt hij straf voor zijn schending van de mensenrechten. Loekasjenko staat niet alleen. Hij krijgt al sinds jaar en dag steun van Vladimir Poetin. Anders was hij al lang door zijn onderdanen ten val gebracht.
Nu gaat de Wit-Russische dictator tot de tegenaanval over. Hij schiet een gifpijl in de achilleshiel van de Europese Unie, het asielbeleid of liever gezegd het ontbreken daarvan. Aan de Poolse grens wil hij zichtbaar maken wat dat gepreek over de mensenrechten waard is als puntje bij paaltje komt. Hij heet migranten van elke snit in zijn land welkom. Daarna geleidt hij ze liefst dezelfde week nog door naar de grenzen met Polen en Litouwen. Zijn ze daar eenmaal aanbeland, dan is terugkeer niet meer mogelijk.
Inderdaad laten de lidstaten Polen en Litouwen het lelijke gezicht van de Europese Unie zien. De wereld kijkt naar beelden van grimmige soldaten en hele gezinnen die vastlopen in Europees scheermesjesprikkeldraad. Overal langs de grens zijn beginnetjes zichtbaar van een nieuw IJzeren Gordijn, bedoeld om migranten buiten te houden.
Dat lelijke gezicht is niks nieuws. Op de Middellandse Zee en langs de grenzen met Turkije gaat het al jaren zo. Wel zijn de Brusselse onderhandelaars erin geslaagd een en ander te verbloemen door de Turkse heerser Reçep Erdogan de hoofdmoot van het vuile werk te laten doen. Hij ontvangt daarvoor steeds weer nieuwe zakken zilverlingen. Ook is de toon die tegen deze dictator wordt aangeslagen, heel wat lager dan die tegen Loekasjenko.
Op de zuidflank van de Unie, in het water van de Middellandse Zee, spelen zich dezelfde drama’s af als langs de grens met Wit-Rusland, alleen minder geconcentreerd. Daarom valt wat daar gebeurt niet zo op. Loekasjenko maakt het bewust zichtbaar. Dat is tevens bedoeld voor zijn eigen bevolking, die redding verwacht van de EU. Kijk maar eens wat er gebeurt als je inlossing van alle beloftes vraagt, hoe dat paradijs dan omgaat met heilig bezworen internationale verdragen en verklaringen als het er werkelijk om spant. Dan zijn het vodjes papier. En denk maar niet dat jij er welkom bent. Dan ben je niet, net zo min als de Koerden, de Syriërs en de Afghanen die nu via onze bossen proberen binnen te komen.
Een crimineel dictator zet de Europese Unie te kakken. En niet zo zuinig ook. Hij laat zien wat er gebeurt als buurlanden weigeren op te treden als buffer. Dan mogen de kampioenen van de mensenrechten, de verdedigers van de weduwen en de wezen, deze ridders zonder vrees of blaam zélf hun zaakjes opknappen. Gechanteerd kun je alleen maar worden als je chantabel bent.
Dit is geen pleidooi voor Loekasjenko en evenmin voor open grenzen. Dit is een constatering. De Europese Unie probeert zoveel mogelijk een beleid te hanteren van gesloten grenzen zonder het werkelijk te zeggen. Het enige structurele antwoord op deze crisis is een glashelder toelatingsbeleid, dat duidelijk maakt in welke landen, in welke bedrijfstakken niet-EU-burgers mogen solliciteren. Ook dienen de lidstaten onderling één lijn te trekken met betrekking tot asiel voor politiek vervolgden. Elk land geeft jaarlijks verblijfsvergunningen aan een vast quotum erkende vluchtelingen. Asielgerechtigden mogen kiezen: jaren in een kamp wachten tot ze aan de beurt zijn voor een populair land of kiezen voor een toekomst in een lidstaat waar nog plaatsen open zijn.
Tot zo lang krijgen de Loekasjenko’s en de Erdogans kans de Europese Unie te chanteren en te ringeloren.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over de politiek van nu en de geschiedenis.