Een blinde vlek van wereldformaat in de politieke debatten

Grote afwezige in alle politieke debatten van de afgelopen weken is de rest van de wereld. Dat is op zijn opmerkelijk; een derde van onze economie bestaat uit handel in met andere landen. Dat maakt ons buitenlandbeleid een fundamentele factor in de toekomst van ons land. De visie op handel tussen de partijen loopt fundamenteel uiteen; doorgaan op de ingeslagen weg of Nederland koploper maken op gebied van duurzame handel. Er valt dus weldegelijk iets te kiezen.

Het Nederlandse buitenlandbeleid werkt klimaatverandering in de hand. Het Centraal Bureau voor Statistiek stelt dat in de Monitor Brede Welvaart dat de wereldwijde klimaatvoetafdruk van Nederland groot is in vergelijking met andere EU-lidstaten. In tegenstelling tot andere lidstaten, doet Nederland daar ook weinig aan. Sterker nog, die voetafdruk neemt nog steeds toe. Het is hoog tijd voor een stevige klimaatagenda in ons buitenlandbeleid, zodat er een einde komt aan de steun voor onze fossiele exportindustrie en aan de bescherming van fossiele bedrijven via investeringsverdragen. Dat is niet alleen goed voor het klimaat en voor de verduurzaming van onze export, maar maakt ons ook minder afhankelijk van fossiele energie uit landen als Rusland.

De Nederlandse handelseconomie steunt op fossiel, mogelijk gemaakt door de Nederlandse Staat. Op dit moment profiteren exporterende bedrijven van financiële prikkels en diplomatieke ondersteuning. Zo steunen we Nederlandse bedrijven die actief zijn in de ontwikkeling van een grote LNG-sector in Mozambique, een land dat bij uitstek geschikt is om zon en wind aan te leggen. Mozambique is maar een voorbeeld. De rol van de Nederlandse ambassade in de bemiddeling tussen Shell en Nigeria is bekend, maar ook in landen als Brazilië steunen we de aanleg van fossiele infrastructuur. Deze steun kunnen we veel beter stoppen in de ontwikkeling van duurzame energiestructuren, die landen in staat stellen op basis van wind, zon en groene waterstof te groeien. Bovendien hebben we in het klimaatakkoord afgesproken dat we alle financiering van fossiel af gaan bouwen.

Een andere concrete actie waar het klimaat, de producenten van duurzame energie en de Nederlandse belastingbetaler veel plezier aan kunnen beleven, is het opzeggen van het Energy Charter Treaty zijn. Dit verdrag maakt het nu nog mogelijk dat energiebedrijven landen aansprakelijk stellen voor veranderingen in hun beleid, via een apart daarvoor gecreëerd internationaal rechtssysteem. Zo claimt energiebedrijf RWE 1,4 miljard euro van de Nederlandse Staat omdat het winst derft door de sluiting van de kolencentrale in de Eemshaven. Onder de paraplu van dit verdrag zijn al zeker 20 van dit soort claims door in Nederland gevestigde fossiele bedrijven aan andere landen gedaan, voor een totaal aan claims van 55 miljard euro. Een verdrag als dit maakt het voor landen extra moeilijk om stevig klimaatbeleid te voeren, omdat het de gevestigde actoren in de energiemarkt, die bovenmatig fossiel zijn, in het zadel houdt. Nederland zou uit het verdrag moeten stappen.

Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat onze handelsstromen en economische motieven niet langer bijdragen aan klimaatverandering. Nederland is een van de grootste importeurs van soja en vlees uit Zuid-Amerika. Om vlees te produceren wordt de Amazone, een van de grootste ‘sinks’ voor CO2 van de wereld, omgekapt en platgebrand. De soja uit die regio wordt hier verwerkt door de grootste diervoederbedrijven en direct doorgesluisd naar de bio-industrie. Nederland moet, als de op 1 na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld, gaan inzetten op verduurzaming door eisen te stellen aan de kwaliteit van de producten en de vraag naar niet-duurzame soja en palmolie af te bouwen. Door onze handelsrelaties anders in te richten, versterken we de circulaire landbouw en dragen we bij aan vergroening van de landbouw binnen en buiten onze grenzen.

Onze afhankelijkheid van fossiele energie brengt ook een ander probleem met zich mee. Het kabinet Rutte 3 blijft hardnekkig vasthouden aan de Russische gaspijpleiding NordStream 2, waardoor Poetin een krachtig politiek wapen in handen krijgt. Terwijl deze nieuwe gaspijpleiding overbodig is: de huidige pijpleidingencapaciteit is ruim voldoende voor onze gasimport, zeker met de nationale ambitie om van het gas af te gaan. Het wordt tijd dat Nederland haar naïviteit overboord gooit, de geopolitiek van Nord Stream 2 ten volle onderkent en de druk bij partner Duitsland verder opvoert door het zeer strikt toepassen van de Gasrichtlijn die toetst op corruptie. Een motie van GroenLinks hierover is aangenomen waardoor we Poetin’s oligarchen niet langer belonen.

Als we klimaatverandering en opwarming willen inperken tot minder dan 2 graden Celsius, is het van groot belang dat we onze hele economie toekomstbestendig maken. Omdat we een typisch handelsland zijn, met een economie die voor zeker een derde draait om im- en export, kunnen we relatief veel bijdragen aan het halen van die mondiale doelstelling. Dat is ook in ons eigen belang.

Plannen zijn er genoeg. Nu de actie nog.