Economisch duo slaat de plank mis

De PvdA-economen Willem Vermeend en Rick van der Ploeg hebben een avondje TV gekeken. Channel 4. In een documentaire over de Britse UKIP-leider Nigel Farage zei Independent-journalist Yasmin Alibhai-Brown dat we moeten kijken hoe “de zendtijd van Farage kan worden gecontroleerd”. Want de uiterst succesvolle euroscepticus zou het establishment te veel bedreigen: ‘we moeten heel erg bezorgd zijn’.

Voor dit opmerkelijke standpunt – zeker voor oud-politici! – voeren zij twee al even opmerkelijke drogredenen aan. De eerste is dat de euroscepsis eenvoudig zou zijn toe te schrijven aan de economische crisis. Uit een peiling van 2007 zou namelijk blijken dat mensen zich pas ná de eurocrisis van Brussel zouden hebben afgekeerd. Dit is feitelijk onjuist: bij het referendum van 2005, midden in de economische boom, stemde reeds meer dan 60% van de bevolking tegen. Maar bovendien, waarom zouden veranderde omstandigheden ons standpunt niet ook mogen wijzigen? ‘ When the facts change, I change my mind ‘, zei ooit John Meynard Keynes. Vele naïevelingen gingen oorspronkelijk uit van het idee dat de euro uit zichzelf de Zuid-Europese landen zou ” verduitsen’. Dit bleek uiteraard niet zo te zijn – maar velen kwamen er pas later achter dat dit een vergissing was. Voortschrijdend inzicht is beter dan helemaal geen inzicht. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Maar het wordt nog gekker. De tweede drogreden van Vermeend en Van der Ploeg is namelijk dat economie überhaupt niet goed is uit te leggen aan de burger. Als argument voeren ze aan dat Nick Clegg, leider van de Pro-Europese LibDems in Engeland, meerdere tv-debatten met Farage verloor. Iets vergelijkbaars hoorden we Ad Melkert zeggen na zijn dramatische optredens tegen Fortuyn: ‘We moeten het beter uitleggen’. Het was ondenkbaar dat hij ongelijk had – het kon slechts aan de ‘uitleg’ liggen. Maar al kun je het nog zo goed uitleggen: als mensen het niet met je eens zijn, als ze iets anders willen – dan krijg je ze niet mee.

Democratie betekent niet: in achterkamertjes iets besluiten, dat mooi verpakken en vervolgens kijken hoe je dat er bij de burger kunt ‘inhameren’. Het is niet: het optuigen van steeds weer nieuwe supranationale instellingen, terwijl de burger daar nooit uitdrukkelijk over wordt geconsulteerd. Het is niet: het oeverloze gemodder in Brussel met halve bevoegdheden en gebrekkige verantwoordelijkheden.

Democratie is de burger een eerlijke keuze voorleggen, en je uiteindelijk neerleggen bij zijn wens om daar wel of niet in mee te gaan. Natuurlijk staat het Vermeend en Van der Ploeg vrij om hun visie te hebben op de economische voordelen van de Europese Unie, en ook om het verlies aan zeggenschap van het nationale parlement daarin voor lief te willen nemen. Maar het idee dat het debat hierover niet gevoerd zou mogen worden is ondemocratisch, wereldvreemd en – inderdaad – uiterst onsympathiek.

Thierry Baudet is gepromoveerd jurist en historicus (@thierrybaudet). Bastiaan Rijpkema is rechtsfilosoof en als promovendus verbonden aan de Universiteit Leiden (@bastiaanrij).