Eberhard van der Laan, waarom het afscheid zo'n pijn doet

De uitzending van Zomergasten met Eberhard van der Laan raakte me diep. Ik moest lang nadenken over wat het nu precies was dat me zo aangreep. Natuurlijk had het ermee te maken dat Van der Laan een prettig mens is, dat hij genuanceerd over zaken denkt en daarbij constant de aandacht van zichzelf naar anderen verlegt. Als er gesproken wordt over hard werken dan wil hij het niet hebben over zijn eigen overvolle agenda maar wijst hij naar het arbeidsethos van ballerina Igone de Jongh. Gaat het over de kwetsbaarheid van het leven dan heeft hij het niet over zijn eigen ziekte maar richt hij de spotlights op voetballer Appie Nouri. Ook vindt Van der Laan dat je succes niet voor jezelf moet houden, de rest van het land zou bijvoorbeeld ook kunnen delen in het succes van Amsterdam.

Van der Laan hanteert een radicaal andere politieke stijl dan de egopolitiek die in Den Haag heerst. In Den Haag gaat het vooral om jezelf op de borst kloppen en de ander in een kwaad daglicht stellen. Alles lijkt geoorloofd zolang het maar stemmen oplevert. Van der Laan vindt dat de politiek moet ophouden met ruziemaken en zich bezig moet houden met het oplossen van problemen.

Er zijn natuurlijk meer politici die inzetten op het verbinden, in plaats van het benadrukken van de verschillen, maar bij geen van hen komt de boodschap zo geloofwaardig over als bij Van der Laan. Deze geloofwaardigheid heeft te maken met de manier waarop de burgemeester zichzelf positioneert als niet-politicus, “ik ben een burger die zich met bestuur bezighoudt”. Van der Laan spreekt niet vanuit een ivoren toren maar benadrukt dat hij onderdeel is van het volk. En net als ieder ander mens is ook hij niet immuun voor menselijk leed.

Over dit persoonlijke leed wil van der Laan het liever niet hebben. Toch is in elk woord, in elk gebaar, het verdriet voelbaar aanwezig. De burgemeester oogt kwetsbaar maar zijn idealisme is niet door de ziekte aangetast. Ontdaan van alle politiek luidt de boodschap aan het einde van zijn leven: wees wat liever voor elkaar en gun een ander ook iets. Een krachtig en bovenal menselijk geluid in een tijd waarin angst en wantrouwen overheersen. Het is overduidelijk, Van der Laan is nog lang niet klaar. Het gevoel dat deze Zomergasten bij me achterlaat is machteloosheid en verdriet over een man die nog zoveel kan betekenen voor onze samenleving maar gedwongen wordt de handdoek in de ring gooien.