E-health om wachtlijsten ggz weg te werken is luchtfietserij

‘Het ideaalbeeld voor de toekomst van de ggz waar partijen aan werken is dat er goed naar mensen wordt geluisterd, deze de hulp krijgen die nodig is. Deze hulp is afgestemd op hun behoefte, en het doel is dat deze snel word geleverd’ lees ik in de zomer van 2018 op een overeenkomst, getekend door staatssecretaris Paul Blokhuis van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en twaalf partijen uit de geestelijke gezondheidszorg en het sociaal domein. Rijksoverheid: ‘ Blokhuis bereikt onderhandelaarsakkoord hoofdlijnen toekomst geestelijke gezondheidszorg ‘ (Nieuwsbericht van 04-07-2018).

Het klinkt prachtig, maar ik ben er nog niet helemaal gerust op omdat ik eerder heb gemerkt dat commerciële ggz-aanbieders vaak een andere uitleg geven aan termen als ‘ggz op maat’, ‘dicht bij de patiënt’ ‘goed luisteren’ en ‘hulp krijgen die nodig is’.

Bijvangst De lange wachttijden dwingen de ggz-aanbieders om oplossingen te zoeken. Een van de speerpunten is een betere samenwerking tussen ggz-aanbieders. Daarom heeft de overheid regionale Taskforces ingesteld. In dezelfde periode bereikten mij berichten dat ggz-instellingen al langer bezig waren om de geesten rijp te maken voor grootschalig aanbod van e-health. Zij kunnen daarmee hun wachtlijsten beperken maar met als aantrekkelijke bijvangst hun marktpositie versterken ten opzichte van bijvoorbeeld vrijgevestigde praktijken.

Zo lees ik op de website van ggz-instelling Indigo (Parnassia): ‘Bij PsyQ en Lucertis was het al mogelijk om een 100% onlinebehandeling te volgen. Nu breidt Parnassia Groep de digitale poli uit voor Indigo. De digitale poli is het antwoord op een aantal vraagstukken waar de ggz tegenaan loopt. Door moderne technieken in te zetten zijn we dichter bij onze patiënten, waardoor behandelingen effectiever zijn en we korter kunnen behandelen. En er is nauwelijks wachttijd, waardoor klachten niet verergeren voor een behandeling begint. Hiermee dragen we bij aan twee grote issues in de ggz. Namelijk de lange wachtlijsten en de kosten van de ggz verlagen.’

Ggz-instelling Dimence biedt vanuit India psychiatrische consulten door middel van Skype. ‘Beeldbellen met patiënten is niet alleen efficiënter’, stelt de Nederlandstalige ‘Skype-psychiater’ Gerdje van Hoecke in de Stentor van 19-01-2019: ‘Het komt de behandeling ook ten goede. De mimiek kan ik veel beter observeren. Op het scherm zie ik patiënten van veel nabijer dan in een fysiek consult. En eigenlijk ga ik elke keer op huisbezoek.’

‘Zorgverzekeraar Zilveren Kruis wil beeldbellen en chatten met een psycholoog komend jaar meer inzetten om wachtlijsten in de ggz te verkorten. Met de inzet van online behandeling behoort het wachten voor een deel van de ggz-patiënten tot het verleden.’ Skipr: ‘ Zilveren Kruis gaat ggz-wachtlijsten te lijf met e-health ’ (21-01-2019).

Wat vindt het Ministerie van VWS van deze ontwikkelingen? Erik Gerritsen, Secretaris-Generaal van dit Ministerie, bezocht in het kader van de E-Healthweek een aantal zorgaanbieders en is erg enthousiast:

Zorgverzekeraar CZ wil zelfs nog een stap verder gaan. Patiënten met ggz-problemen krijgen onmiddellijk na de intake de mogelijkheid om een e-healthtraject te starten. Patiënten die de voorkeur geven aan een fysieke psycholoog of psychiater hebben pech. Zij moeten dan langer wachten. CZ dwingt ggz-instellingen om digitale behandelingen aan te bieden, kopte Trouw op 28 maart. Er is zelfs al een recruiter actief op Linkedin om in opdracht van een ggz-instelling psychiaters te werven die 100% online willen werken.

Ik ben van mening dat toepassing van e-health zeker een belangrijke bijdrage kan leveren, maar vind ook dat de verwachtingen te hoog worden opgeschroefd. E-health als middel om wachtlijsten weg te werken vind ik luchtfietserij zolang een patiënt nog geen therapeutische relatie heeft opgebouwd met een fysieke psychiater of psycholoog en de privacy van de patiënten niet goed geregeld is.

De relatie tussen de professional en de cliënt Daar sta ik zeker niet alleen in. Mirjam Windrich schrijft in ‘Psychotherapie via internet: kan het en werkt het?’: ‘Daarbij komt uit zo ongeveer alle onderzoeken naar de effectiviteit van psychotherapie – en onlangs bleek dit ook uit onderzoek naar coaching – dat er maar één duidelijke succesfactor is: de relatie tussen de professional en de cliënt. En daarmee samenhangend de mate van motivatie van de cliënt zelf.

Consultant Cees Hameete reageert via Twitter op dit artikel: ‘Het lijkt dus dat er mogelijkheden liggen als voor een specifieke cliënt in een specifieke context op een specifiek moment in de behandeling de passende verhouding tussen analoog en digitaal contact gevonden kan worden.’

Gezien de hoeveelheid juichpublicaties van grote ggz-instellingen en de steun van (een deel van) het Ministerie van VWS en een aantal grote zorgverzekeraars voorzie ik dat de discussie over de waarde van e-health en het belang van de menselijke maat de komende jaren wel eens het belangrijkste conflictpunt zal worden in de ggz.

Cc-foto: Oliver Kepka