Dreigingsniveau van het klimaatakkoord blijft onverminderd groot

Het invoeren van rekeningrijden is niet zo moeilijk. Dat kan binnen een jaar of twee. In Singapore vraag je na waar je het best de benodigde spullen kunt bestellen. In die stadsstaat heeft iedere auto een kastje met daarin een soort bankkaart. Boven drukke wegen hangt apparatuur die het tolgeld afschrijft als daar aanleiding voor is: hoe meer verkeer, des te hoger de prijs. Met dit materiaal kunnen wij in Nederland meteen aan de slag.

Wie worden dan het slachtoffer? Dat zijn werknemers die van de baas per se om half negen op de zaak moeten zijn. Oplossing: geef hen het wettelijk recht om de kosten van het rekeningrijden bij hun bedrijf te declareren. Zo betaalt de uiteindelijke veroorzaker van de file-overlast.

Als je elk personeelslid een rookvrije werkplek, kunt garanderen, dan moet dat met een schadeloosstelling van door anderen veroorzaakte filekosten ook lukken. Studenten geef je dit trekkingsrecht op hun onderwijsinstelling. Moet je eens kijken hoe groot de vlucht is die thuiswerken en flexibele arbeidstijden dan meteen gaan nemen. En hoeveel er dan bespaard kan worden op allerlei infrastructurele werken die nu nodig zijn om slechts een paar uur per etmaal een verkeersinfarct te voorkomen. Klein detail: ook sint Pim Fortuyn dacht destijds al in die richting.

Daar hoef je helemaal niet een of andere commissie jaren lang op laten studeren.

Stadsverwarming In grote delen van Nederland is stadsverwarming het handigste alternatief als je van het gas af wilt. Als er geen andere complicaties zijn, dan kost de omzetting ongeveer drieduizend euro, zo wist een expert van een grote woningbouwvereniging mij te vertellen. Het is ook geen nieuwe technologie. Vijfendertig jaar geleden woonde ik een jaar of tien in een huis met stadsverwarming, die afkomstig was van de Rotterdamse industrie. Anders was die warmte in de lucht geblazen. De prijzen waren echter gekoppeld aan die van aardgas. Dat vond men eerlijk en deze merkwaardige vorm van eerlijkheid wordt nog steeds toegepast. Er is geen enkele reden om daar mee door te gaan.

Het is onzin om mensen die precies doen wat de overheid wil, te trakteren op dezelfde belastingen waarmee gasgebruikers zogenaamd gestimuleerd moeten worden om hun huis op een andere manier te verwarmen. Het was toch de bedoeling dat de energierekening daalde? Nou, daar kun je dan met ingang van het nieuwe belastingjaar mee beginnen. Moet je eens zien hoe enthousiast huurders en huiseigenaren worden om over te stappen op stadsverwarming.

Voor een deel van het land is stadsverwarming geen haalbare oplossing. Niet rendabel genoeg om aan te leggen. Moeten ze daar allemaal aan de warmtepomp? Dat is een niet-uitontwikkelde technologie die in de praktijk nog allerlei problemen met zich meebrengt. Politici rekenen zich rijk met de stelling, dat de grote vraag tot prijsverlagingen én een verbeterd ontwerp zal leiden, maar dat zijn de tien vogels in de lucht. Flauwekul.

Je moet misschien durven zeggen dat voor sommige gedeeltes van Nederland er momenteel geen behoorlijk alternatief is voor aardgas. Daarom laten we de bestaande situatie voorlopig zo. Dat aardgas halen we uiteraard niet meer uit Groningen maar uit het buitenland. Zo wint Nederland tijd voor behoorlijk onderzoek naar alternatieven voor die warmtepomp. Of we wachten tot de prijs inderdaad min of meer vergelijkbaar wordt met een ketel.

Woonlasten De meeste Nederlanders hebben te maken met hoge woonlasten in vergelijking met hun inkomsten. Door de gekte op de woningmarkt wordt dat alleen maar erger. Dit land kent een verschrikkelijke woningnood en de overheid negeert dat probleem. Anders valt het beleid niet uit te leggen.

Hoe dan ook, het is waarschijnlijk geen boude veronderstelling dat veel burgers mede door deze stijgende lasten de komende jaren nét kunnen uitkomen. Ook met drieduizend euro extra kun je financieel gaan kapseizen waarna de schuld vanwege onze geweldige inningssystemen met boetes en verhogingen al snel tot het astronomische stijgt. Zo lang je aan deze verhogingen en boetes – de overheid loopt hierin zélf voorop – geen paal en perk stelt zullen mensen erg voorzichtig zijn met het uitgeven van geld dat zij niet hebben. Ook over dit probleem wordt diep en lang nagedacht en de contouren doen zich voor van een systeem waarmee aan een woning en niet aan de eigenaar een soort hypotheek verbonden wordt, die meegaat als het huis wordt verkocht. Dat zal ongetwijfeld een negatieve invloed hebben op de verkoopprijs. Je krijgt immers behalve een dak boven je hoofd een blok aan je been mee. Ook al jongleren ministers met de worst van een lage rente.

Waarom eigenlijk rente? Waarom geen renteloze leningen? Het geld klotst over de plinten bij minister Wopke Hoekstra. Sinds 31 mei is de rente van de tienjaarlijkse Nederlandse staatsleningen onder het nulpunt gedoken. Het is haalbaar en betaalbaar om renteloze leningen te verstrekken om aardgas door een andere energiebron te vervangen en om isolatie van de woning voor te financieren. Lange looptijd en het risico is dan voor de staat. Uiteraard ligt het voor de hand tegelijk met die renteloze leningen stevige subsidies te verstrekken. Dat moet je allemaal zien, zegt minister Wiebes zelf, als investeringen en niet als kosten. Het is heel gebruikelijk dat de overheid meebetaalt aan investeringskosten van bedrijven. Dat gebeurt al decennia.

Leergeld betaald Als de overheid toch bezig is om gratis te lenen, dan ligt het voor de hand om een aantal miljarden bij te lenen om de verdichting van het openbaar vervoer een stevige extra stimulans te geven: meer metro’s, meer bussen, een veel grotere bereikbaarheid van kleine plaatsen ook in de avonden en op zondagen. Meer snelle fietsroutes.

Gaan we allemaal doen. En dan komt het probleem: wie zal dit allemaal uitvoeren? In Singapore hebben ze niet alleen rekeningrijden maar een enorm uitgebreid systeem van sociale woningbouw. Dat wordt ingezet in tijden van economische teruggang. Dan gaat de overheid juist extra bouwen. In Nederland hebben wij dat tijdens de laatste crisis niet gedaan zodat veel vakbekwame bouwvakkers op straat werden gezet. Die hebben leergeld betaald. Die komen niet meer terug. En ze hebben hun kinderen volgehouden: doe niet als vader. Kies een ander vak. Gevolg: als je nu een verbouwing wilt laten doen, kom je waarschijnlijk op de wachtlijst. Ook betaal je de hoofdprijs.

Als Nederland de enorme nationale verbouwing die in de planning staat, binnen de gestelde termijn wil uitvoeren, dan zal het op grote schaal vakmanschap moeten importeren in de vorm van buitenlandse aannemers en buitenlands personeel. Anders komt er geen bal van terecht.

Zorgwekkend Ook is het trackrecord van de overheid bij de aansturing van dit soort grote projecten uitermate zorgwekkend. Zie de belastingdienst en de toeslagen. Of het UWV. Of de spectaculaire fiasco’s met ict. Of de omgang met de problamatiek van hulpbehoevende jongeren én ouderen. Hoe zal het aflopen het als straks op grote schaal al dan niet renteloze leningen moeten worden verstrekt? De Nederlandse neiging om de eindbeslissing over dit soort grote projecten in handen te leggen van personen die geen idee hebben van wat het organisatorisch en technologisch allemaal betekent, wekt geen vertrouwen. En evenmin de Haagse neiging om alles maar bij de gemeente over de schutting te werpen. Dat – zo leert de ervaring – is net zo goed vragen om moeilijkheden. De kans is reëel dat het allemaal een puinhoop wordt.

Al dit soort bedenkingen gaan verloren in de vreugde die bij de regering en de coalitiepartners heerst over het energieakkoord. De kritiek uit de linkse hoek is zinnig maar wordt niet geformuleerd vanuit de zorgen die de gewone man en vrouw hebben om in dit land het hoofd boven water en het gezin drijvende te houden. Dat is een grote en gevaarlijke fout want daardoor wordt het debat gekaapt door charlatans en fantasten als Thierry Baudet die maar wat aan fabuleert met zijn duizend miljard en met die onzin wegkomt behalve op kleine blogs zoals Klimaatverandering waarop U verifieerbare feiten en doorgerekende prognoses vindt.

Ondertussen blijft Den Haag de mensen angst aanjagen met onduidelijke voorstellen. Het besteedt veel aandacht en energie aan het laten uitzoeken van allerlei mogelijkheden en alternatieven die in de praktijk toch niet haalbaar of betaalbaar zullen blijken tenzij op zeer lange termijn en dat alleen om nu – op Wiebesiaanse wijze, zou men bijna zeggen – slagen om de arm kunnen houden. En dat terwijl enkele praktische maatregelen – stadsverwarming waar mogelijk, rekening rijden, leren leven met een beetje aardgas – juist op de lange baan worden geschoven. Of liever gezegd: over de verkiezingen heen worden getild.

Het gaat eerder om draagvlak bij een Kamermeerderheid dan om draagvlak bij de bevolking. En daar zal de politiek op deze manier nog een zware pijp bij roken. Een andere conclusie is onmogelijk: het dreigingsniveau van het klimaatakkoord is onverminderd groot.

Naschrift: wie nu over een thoriumcentrale begint: die dingen zijn de eerste vijftien jaar het experimentele stadium niet te boven. En daarna blijven ze verschrikkelijk, echt verschrikkelijk duur. Denk aan een kleine negen miljard per stuk. Om Nederland aan de thorium te krijgen ben je dan met honderd miljard wel klaar, gesteld dat je tien centrales nodig hebt. Hier meer.

Hier is een overzicht van de huidige energiecentrales in Nederland. De kerncentrale in Borsele staat helemaal onderaan.