Dreigende exodus 'onderbetaalde' bestuurlijke top Nederland? Ach nee!

‘Hoekstra: forse salarisverhoging commissarissen staatsbedrijven’, kopte het Financieele Dagblad afgelopen dinsdag 2 februari. Hoekstra, dat is natuurlijk Wopke, de minister van Financiën. Deze ‘commissarissen’, dat zijn de bestuurders van Nederlandse staatsdeelnemingen zoals de NS, Holland Casino en de KLM. ‘Huh?’, dat stond niet in de kop van het artikel, maar was een terugkerende zucht bij mijn zoektocht naar de context van de uitspraken van onze minister.

Wat blijkt? Deze bestuurders zouden, geloof het of niet, worden onderbetaald. Volgens Hoekstra is ‘de huidige vergoeding geen goede afspiegeling van de tijdsbesteding en verantwoordelijkheden’ van deze commissarissen. Pardon? Dit lijkt feilloos aan te sluiten op de hardnekkige veronderstelling dat bestuurders maar al te gauw de biezen pakken, als hun salaris niet exorbitant genoeg is. Dit lijkt me sterk, maar zelfs als dit waar zou zijn: zijn we deze bestuurders dan, samen met deze lamentabele denkwijze, niet liever kwijt dan rijk?

Onderbetaald? Commissarissen houden als het ware toezicht op deze staatsondernemingen, wat naar schatting ongeveer 7 uur per week zou kosten. Hiervoor kregen bijvoorbeeld voormalig staatssecretaris Nebahat Albayrak (NS) en oud-minister Jan Kees de Jager (KLM) in 2019 allebei rond de 20.000 euro. Dit terwijl ze beiden tijdens dat jaar instapten en dus niet eens een volledig jaar hebben gedraaid; Albayrak werd in juni aangesteld en De Jager in april. Op z’n minst een lucratieve bijbaan te noemen.

Doorn in het oog van de minister is toch het verschil in salarissen bij staatsdeelnemingen en commerciële ondernemingen. Zo kreeg oud-premier Balkenende in 2019 99.000 euro voor zijn werkzaamheden als commissaris bij commerciële ING. Worden deze commissarissen van staatsdeelnemingen onderbetaald?

Dat is tot op een bepaalde hoogte een discutabel punt, maar de eerste commissaris die aansluit in de rij bij de voedselbank moet nog geboren worden. Het getwiste punt van dit verhaal lijkt te gaan om het feit dat de salarissen niet exorbitant genoeg zijn. En als dat niet gecompenseerd is, pakt het bestuurlijk talent zijn biezen. Naar de commerciële ondernemingen in Nederland, óf erger nog: het buitenland!

Koekjes voor de top, kruimels voor de minimumloner Want het onterecht ingeburgerde idee gaat als volgt: wie zijn bestuurlijke elites niet exorbitant beloont, dreigt hen te verliezen. Een idee dat, zoals dr. Wawoe (VU) aangaf bij RTL Nieuws , alles behalve gestoeld is op wetenschappelijk onderzoek.

Het idee dat gulzigheid een effectieve drijfveer zou zijn voor bestuurlijke zwaargewichten is even ongefundeerd als toxisch voor onze samenleving. Een ‘marktconforme’ salarisverhoging wordt nu alleen niet doorgevoerd, omdat de ontwikkeling rondom corona dit ongepast zouden maken. Maar waarom zou je er überhaupt naar streven om deze notoire trend in ongelijkheid in salaris tussen de zogeheten top en doorsnee medewerkers te volgen?

Bevries de lonen in de top juist en stop met het gulzigheidsdenken, waarbij wordt gepropageerd dat ‘marktconform’ gelijkstaat aan een objectieve maatstaf. De kloof tussen het wettelijk minimumloon en het gemiddelde loon in Nederland groeit als sinds 1968. Momenteel is het wettelijke minimumloon nog maar 43% van het gemiddelde loon in Nederland.

Nederland snakt dus naar de invulling van een meer Rawlsiaans rechtvaardigheidsgevoel: meet succes af aan de beloning van de minst bedeelden. Commissarissen lijken de noodzaak voor loonsverhoging gelukkig zelf niet te herkennen, maar als dit toch een exodus van bestuurlijk Nederland inleidt: alla.

Schuif het uitgekauwde fabeltje over ‘zware verantwoordelijkheden’ en prestige terzijde. De samenleving heeft in deze bedrijven geïnvesteerd en het zou juist een privilege moeten zijn om het publieke belang te mogen dienen. Voor hen die er toch geen genoegen mee nemen: dat enkeltje en de eerste overnachting in het buitenland krijg je van ons cadeau. In een marktconform hostel uiteraard. Hete lucht is namelijk al een klimaatprobleem, daar hoeven we jouw gebakken lucht niet bij te hebben. Wij redden ons wel.