Draagmoederschap en de aanvallen op Rob Jetten

Nadat Rob Jetten indirect een oproep deed voor een draagmoeder bij Casa di Beau (oeps) en Gideon van Meijeren (ik ben geen fan, zacht uitgedrukt, maar dat terzijde) sprak van diep egoïsme en respectloosheid omdat vrouwen hiermee gereduceerd worden tot een babyfabriek en maakbaarheid absurde vormen aanneemt (niet geheel onterecht), barstte de discussie los.

Een discussie die in het publieke debat gevoerd mag worden, omdat Nederland fertiliteit en ouderschap helemaal niet zo fantastisch geregeld heeft, al denken de meeste mensen van een afstand van wel. Omdat updates best weer eens mogen. En omdat de overwegingen en keuzes bij de ‘gewone burgers’ anders in elkaar zitten dan menig politici zou verwachten.

Dat laatste zie ik terug in de reacties. Het verschil tussen wat wetenschappers onderzoeken en de online reacties van mensen is hoopvol, fascinerend en – om de woorden van Jetten te gebruiken – ingewikkeld.

Draagmoederschap alleen vanuit filantropie
Betaald draagmoederschap mag in Nederland niet, om uitbuiting van vrouwen en commerciële praktijken te voorkomen, rechten van het kind te beschermen en om juridische complicaties te vermijden. Uit de reacties blijkt dat mensen het hier merendeel mee eens zijn. Ik ook.

Draagmoederschap mag alleen als onbaatzuchtige daad worden uitgevoerd, oftewel vanuit filantropie. Daarbij moet het belang van alle betrokkenen, met name het kind, goed afgewogen worden. Voor de duidelijkheid, betaald draagmoederschap betekent geen gezond verstand van medische kosten dekken, zoals poliklinisch in het ziekenhuis bevallen en kraamzorg, maar betalen voor ‘de dienst’.

Uit de reacties blijkt dat de meeste mensen willen dat het kind vanaf de geboorte het recht krijgt om de biologische ouders te kennen en dat dit verankerd wordt in de wet. Ik ook. Voor een vitale levensloop is het immers belangrijk om te weten wie de juridische en sociale ouders zijn en om inzicht te krijgen in hoe draagmoederschap en/of eiceldonatie tot stand is gekomen.

Het probleem is echter dat betaald draagmoederschap in het buitenland nog volop wordt aangeboden, soms als handel of product en voor bizarre bedragen. Soms gaat het mis. Waar mensen zijn, komen fouten voor. Meestal gaat het goed, maar daar hoor je weinig over.

Maar goed, in sommige landen worden vrouwen inderdaad gereduceerd tot betaalde babyfabrieken via bureaus en bemiddelingsdiensten. Wanneer er tijdens de zwangerschappen complicaties optreden, kan dat een enorme impact hebben op de vrouwen, hun naasten en het betrokken stel.

Zijn Meloni’s stappen wel zo heldhaftig, geëmancipeerd en verstandig?
Alleen, als je niet actief op zoek mag gaan naar een draagmoeder en niet mag rondvragen, als adoptie uit het buitenland om vele redenen is stopgezet, hoe wil je dan dat dit soort diensten hervormd worden of ophouden te bestaan anders dan rigoureus afgedwongen door de wet, zoals Giorgia Meloni dat in Italië doet? Hoe eerlijk is dat voor mensen met een ingewikkelde kinderwens?

De minister-president van Italië heeft een boete tot 1 miljoen euro opgelegd aan Italianen die zich nationaal of internationaal aan het draagmoederschap wagen. Een harde maatregel die tekort doet aan de realiteit van het draagmoederschap en het lichamelijke, emotionele en spirituele lijden van mensen met een ingewikkelde kinderwens. Uiteraard is niemand uit op het lichamelijke, emotionele en spirituele lijden van draagmoeders.

Bovendien zijn de stappen van premier Meloni opmerkelijk als je weet dat het Vaticaan jaren geleden positief tegenover het draagmoederschap stond en publiekelijk kenbaar maakte de kinderen die op die manier in de wereld zijn gekomen, bijvoorbeeld bij homostellen, volledig te accepteren net zoals elk ander kind.

Ergens is dit standpunt veranderd en hebben niet alleen het Vaticaan maar ook andere religieuze instituten zich via public affairs tegen het draagmoederschap gekeerd. Kortom, zijn Meloni’s stappen hierin wel zo heldhaftig, geëmancipeerd en verstandig?

Bevrijden van hoe vrouwen kinderen kunnen en willen krijgen
De realiteit is namelijk dat het draagmoederschap een mooi en eervol cadeau is. Een heleboel vrouwen zijn hier sterk genoeg voor en kunnen dit met loyaliteit, toewijding, integriteit, zorg en gezond verstand onderling voor andere vrouwen – of mannen inderdaad – doen.

Vrouwen en zelfbeschikking, emancipatie en democratie roepen we steeds. Maar waarom mogen ze zichzelf dan niet bevrijden van hoe ze exact kinderen willen, laat staan kunnen krijgen? Van wie ze bij een ingewikkelde kinderwens helpen? Van andermans (voor-)oordelen?

Direct contact tussen de politiek en de bevolking om navraag te doen, is beter dan public affairs van diverse leiders en klakkeloze acceptatie van wetenschappelijke rapporten. Juridisch gezien, kan een hoop immers goed ingericht worden. Moreel ook. Fatsoen en gezond verstand hebben de gewone burgers altijd ver gebracht. Ze kunnen hier heus iets over zeggen.

Rondlopen met een dilemma
Jaren geleden bood mijn toenmalige schoonzus me uit zichzelf aan om als draagmoeder te helpen. Ik zie ons nog zitten in Ouderkerk aan den Amstel. Ik wist niet wat ik moest antwoorden.

Allereerst mocht ik volgens de Nederlandse wet dit pad niet bewandelen. Alleen eiceldonatie en zelf dragen was in mijn situatie toegestaan. Als gewone burger had ik er dus niks over te zeggen, al zou ik het gewild hebben.

Ten tweede liep ik rond met een dilemma waar ik vandaag de dag nog altijd geen antwoord op heb. Namelijk, hoe is het psychologisch gezien voor de verdere levensloop van de draagmoeder en het kind, als het kind direct na de geboorte wordt afgestaan? Zelfs als schoonzussen dicht bij het kind blijven en er geen harde scheiding is?

Sterker nog, wat als een scheiding tussen de draagmoeder en het kind na de geboorte helemaal niet voor psychische gevolgen zorgt in de verdere levensloop? We zien het toch goed gaan bij zoveel mensen? Dat zou zelfs betekenen dat buitenbaarmoederlijke zwangerschappen niet meer utopisch zouden klinken. In het kader van medische vooruitgang en ethiek een reuze interessant vraagstuk.

Lang leve de maakbaarheid
Of Rob Jetten verwend en egoïstisch is, zoals velen hem – soms uit anti-homosentimenten – na de uitzending bij Beau online hebben afgeschilderd (wat een toestand zeg, een publiek figuur zijn), of dat hij niet begrepen wordt om waar hij doorheen gaat, ik weet het niet. Beter om het over het thema te hebben in plaats van zijn persoonlijke situatie. Ik vermoed wel dat de emoties in al die reacties gepaard gaan met hoe Jetten de ingewikkelde maakbaarheid van tegenwoordig weer even heeft aangehaald.

Soms is het lang leve de maakbaarheid met een sarcastische ondertoon en soms met een vierende toon. Als je het draagmoederschap met wijsheid, rechtvaardigheid, zelfbeheersing en moed weet te updaten, zou de vierende toon het zomaar eens van de sarcastische ondertoon kunnen winnen. Vraag maar aan de gewone burgers.

cc-foto: We the Happy People