Doormodderen in het midden is niet het politieke antwoord, versterk de linkse sociaaldemocratie

De afgelopen 30 jaar is de PvdA in zetelaantallen gedecimeerd. Landelijk én lokaal heeft ze veel van het vertrouwen verloren van haar achterban. Op een enkele uitslag na lukt het niet om de dalende trend te stoppen. Waar de recente poging om via een fusie het tij te doen keren nog geen duidelijk signaal afgeeft, lokaal is er sprake van stijgingen en dalingen, landelijk een stijging en op Europees vlak weer een daling, wordt er toch gesproken over een daverend succes of een faliekante mislukking. Ondertussen blijft onduidelijk waar de fusie nu precies voor staat.

De groep die tegen een fusie is, pleit voor een middenkoers om het vertrouwen van de achterban te herstellen en kiezers terug te winnen. De groep voor de fusie is verdeeld, of pleit voor een linksere koers. De mensen die overtuigd moeten worden, weten in ieder geval nog niet waar ze aan toe zijn tot die discussie beslecht is. Wat wel vaststaat is dat het antwoord er een moet zijn dat met of zonder fusie effectief is. Namelijk, voor het praten over een fusie was de PvdA ook niet in staat haar achterban te herwinnen.

Dan zou een logische eerste vraag om deze discussie te helpen beslechten de volgende zijn: “Wat deed de PvdA de afgelopen 30 jaar fout?”

De derde weg en het neoliberalisme
De PvdA heeft lang vastgehouden aan een socialistischere invulling van de sociaaldemocratie. Dit heeft tot recordaantallen van zetels geleid maar zorgde na het kabinet Den Uyl ervoor dat de PvdA niet meer deelnam aan een regering. Er werd eind jaren ’80 besloten om wat losser te worden met de invulling van de sociaaldemocratie. In 1989 nam de PvdA deel aan de regering en zat zij de rit uit. Na de volgende verkiezingen leverde de PvdA zelfs de premier die 8 jaar in het torentje mocht zitten.

Daarnaast werd breed in het westen het idee van neoliberalisme omarmd, wat heel kort door de bocht inhoudt dat de markt geheel vrij moet zijn en dat de welvaart dan wel doorvloeit naar de rest van de samenleving. Aanvullend; dat als je maar hard genoeg je best doet je kan bereiken wat je wil. De PvdA liet in haar programma’s en uitspraken duidelijk blijken dat het idee van een strenge controle op de markt niet meer van toen was, en liet dat dus los. De PvdA koos voor “de derde weg”.

Gedurende die perioden droeg de PvdA steeds vaker bij aan bezuinigingen op sociale voorzieningen, één van de pijlers van bestaanszekerheid, en kwamen lastenverlichtingen vaker terecht bij de sterkste schouders. De schouders die juist ontlast moesten worden kregen het steeds zwaarder. De onvrede onder een deel van de Nederlandse bevolking nam toe. De sociale zekerheden, of ze die nodig hadden of niet, vielen weg. Mensen die hoop vestigden op het oude hoopvolle verhaal van de PvdA raakten vatbaar voor andere geluiden. Loze, maar mooie, beloftes werden geloofd.

Dit culmineerde allemaal in het kabinet Rutte-II. Er werd meer bezuinigd, Stef Blok brak onder toeziend oog van de PvdA de sociale volkshuisvesting af en gaf alles over aan de markt, het leenstelsel werd ingevoerd.  Het kabinet zat de rit uit en bij de daaropvolgende verkiezingen haalde de PvdA een nieuw recordaantal zetels: negen. Na jaren niet langer te strijden voor sociaaldemocratische principes als het eerlijk verdelen van de welvaart en het garanderen van bestaanszekerheid was de afstraffing genadeloos.

De eerste vraag is dan, al zij het toegegeven vrij oppervlakkig, beantwoord. De PvdA verloor de binding met de sociaaldemocratie en sloeg een middenweg in. Zij stond niet langer de marktwerking in de weg en droeg, al zij het af en toe met tegenzin, bij aan het versoberen van de sociale voorzieningen en het daarmee afbreken van de basis voor bestaanszekerheid.

Alleen zeggen dat je sociaaldemocraat bent is niet genoeg
In de decennia voor 1994 haalde de PvdA steevast zetelaantallen tussen de hoge 30 en lage 50, pas na de jaren ’90 haalde de PvdA voor het eerst onder de 30 zetels. Deze stabiliteit moet een indicatie zijn dat de boodschap van de PvdA aansloeg en mensen erin vertrouwden. Wat zijn dan de grote verschillen met de periode daarna? Waarom vertrouwt men de PvdA niet, ook al blijft de PvdA haarzelf sociaaldemocratisch noemen?

Omdat de woorden niet stroken met de daden.

Het idee dat leden van de PvdA nu pleiten tegen de fusie met het voorstellen van een middenweg en het idee opperen dat sociaaldemocratie is gericht op het benutten van de smalle marges is tekenend voor waarom het de PvdA niet is gelukt haar plaats te heroveren in een tijd van groeiende ongelijkheid, vervreemding en polarisatie. Juist het volgen van de middenweg en het idee dat de smalle marges voldoende zouden zijn is waarom men niet meer gelooft in de PvdA.

Met de smalle marges kan men nooit bestaanszekerheid realiseren. Kan men nooit een invloed hebben op het verbeteren van de situatie van zoveel Nederlanders die in armoede leven en geen toegang hebben tot zorg, laat staan een volwaardig huis. Het idee dat de PvdA moet doorgaan op de weg die leidde tot het halen van slechts negen zetels is absurd. Het laat een compleet gebrek aan verbinding zien met de samenleving, die meer is dan de boze PVV-stemmer op twitter, en een totaal onvermogen om te leren van het verleden. De PvdA was op haar grootst toen ze links was en verpieterde in het midden.

Zeggen sociaaldemocraat te zijn is niet genoeg. Een sociaaldemocraat staat voor het behoud en versterken van bestaanszekerheid, niet daarop inleveren om mee te regeren. Een sociaaldemocraat moet mensen overtuigen dat solidariteit de samenleving versterkt, niet die solidariteit afbreken. Een sociaaldemocraat moet inzien dat bestaanszekerheid bijna alles omvat. Van de nabije toekomst, tot de verre. Van een loonstrook deze maand, tot een leefbaar klimaat voor generaties in de toekomst. Een sociaaldemocraat moet inzien dat sociaaldemocratie niet alleen rood is, maar ook groen. Roze. Paars. Geel. Blauw. Het is allesomvattend en voor iedereen.

De notie dat er fundamenteel andere opvattingen tussen GroenLinks en de PvdA bestaan is slechts absurd te noemen. De sociaaldemocratie was links, is links en moet links blijven

Linksom het vertrouwen herwinnen
Nu is de taak voor de PvdA, het liefst met de bevlogen mensen van GroenLinks, om met of zonder fusie het vertrouwen van de achterban te herwinnen. Dat gaat zij niet kunnen doen als ze door blijft modderen via de doodlopende middenweg. Dat kan alleen als de PvdA weer écht links durft te zijn. Dit houdt in dat de partij weer haar oude idealen afstoft, eraan vasthoudt en niet meer loslaat.

Dat betekent dat ze alleen mee kan regeren als er iets te winnen valt voor de burgers. Dat ze de markt kan beteugelen. Dat de denivellering ophoudt. Dat sociale voorzieningen weer worden versterkt, van zorg, woning en onderwijs, tot de bibliotheek, brandweer en het buurthuis. De toekomst moet er één zijn van verbondenheid tussen alle lagen van de samenleving, om zo te zorgen dat iedereen mee kan doen. Niet met gelijke kansen, maar met gelijke mogelijkheden.

Aan die houding moeten we vasthouden, koste wat kost. De sociaaldemocratie heeft lang genoeg ingeleverd en mag daar niet langer aan meewerken. Door die standvastigheid, het geloven in het gelijk, gaat de PvdA mensen ook kunnen laten zien dat ze het meent. Dan kunnen mensen gaan vertrouwen op wat hun stem betekent, ook al zit de PvdA in de oppositie.

Voor hoe verwerpelijk de PVV en haar gedachtengoed is, het vasthouden aan het verhaal heeft Wilders wél begrepen. Godzijdank is de PVV in de val getrapt en gaat men nu zien dat de PVV niets waar wil maken van de woorden. Dat de daden achterwege blijven. De peilingen zullen dat weldra reflecteren.

Laat de PvdA niet beperkt zijn door het idee via het midden te moeten regeren om zo rechts alles te geven. Laat haar zo hard vastklampen aan haar eigen boodschap van hoop, verbondenheid, solidariteit en een toekomst voor iedereen! Laat haar dat doen zoals de PVV dat doet aan haar boodschap van haat, verdeeldheid, wanhoop en vertrapping van ieder die hij als minder ziet. Wees feller. Wees gepassioneerder. Wakker dat vuur in je aan.

Dát is hoe je rechtsextremisme tegengaat, met vuur en passie. Met radicale linkse hoop.