Donald Tusk nieuwe premier Polen, einde aan acht jaar extreemrechts PiS-bewind

Donald Tusk is de nieuwe premier van Polen. Een meerderheid van het parlement stemde in met de beëdiging van de centrum-rechtse oud-voorzitter van de Europese Raad. Daarmee komt er een einde aan de achtjarige regeerperiode van de extreemrechtse PiS-partij die met een reeks aan hervormingen heeft geprobeerd de rechtsstaat aan de kant te schuiven. Tusk was al eerder premier van Polen.

Eerder op de dag het parlement al het vertrouwen opgezegd in PiS-premier Mateusz Morawiecki. Onder het PiS-bewind voer Polen een anti-EU-koers en werd er getracht de volledige inrichting van het land naar de hand van de partij te zetten. Zo werd de macht van rechters uitgekleed en werden rechtbanken gevuld met partijloyalisten. Datzelfde gebeurde bij staatsbedrijven en overheidsinstanties. De PiS-partij heeft op eenzelfde manier getracht om een einde te maken aan de vrije pers, door mediabedrijven volledig in lijn te laten lopen met de pers. Onafhankelijke media werden opgedoekt en ook het demonstratierecht werd ingeperkt. Onder het bewind van PiS werden de rechten van vrouwen en LHBTQIA+-ers ontmanteld.

Donald Tusk, een uitgesproken tegenstander van PiS, was tussen 2007 en 2014 ook premier van Polen. Vermoedelijk wordt hij woensdag beëdigd door president Adrzej Duda. Voor de regering vormt Tusk met zijn centrumrechtse partij Burgerplatform (PO) een coalitie met het pro-Europese oppositieblok van De Derde Weg en Links. Het wordt voor de nieuwe centrumcoalitie een helse klus om de ontmanteling van de rechtsstaat ongedaan te maken. Ten eerste is de rechterlijke macht bijna volledig op de hand van nu oppositiepartij PiS. Daarnaast is Andrzej Duda, eveneens afkomstig uit de PiS-partij nog tot 2025 president. In die hoedanigheid beschikt hij over een vetorecht tot het einde van zijn termijn.