Doemporno helpt de klimaatcrisis niet, maar een wuft vooruitgangssprookje nog veel minder

Door: Mohammed Benzakour en Eveline Landheer

Op welk moment in de geschiedenis kon je jezelf het gemakkelijkst filosoof noemen? Een eeuw geleden, een halve eeuw, of vandaag? Gelukkig voor Maarten Boudry kan dat met alle gemak anno 2023.

Filosofie is de kunst om juist te kunnen redeneren, en precies dát is waar het Boudry aan ontbreekt, getuige zijn stukje (22 september) waar hij vrolijk van leer trekt tegen het zogenaamde ‘doemdenken’ van Extinction Rebellion (XR). Hij beschuldigt de beweging van ‘doemporno’, denkbeelden en acties die historisch noch wetenschappelijk zijn onderbouwd, alsof de activist voor de lol de straat opgaat. Maar in Boudry’s enthousiasme over zijn eigen vermeende spitsvondigheid lijkt hij blind voor het feit dat zijn these al omvalt wanneer het naast zijn eigen maatstaf wordt geplaatst.

Boudry ziet namelijk de oplossing voor het klimaatprobleem in het menselijk vernuft en economische groei. Hiervoor baseert hij zich op het verleden, waarin al eerder het gat in de ozonlaag, massale hongersnood en catastrofale milieuvervuiling zouden zijn opgelost door vernuftige technieken. Echt waar? Welk historisch bronmateriaal kan hij aandragen dat bewijst dat massale hongersnood en catastrofale milieuvervuiling al opgeloste zaken zijn die tot het verleden behoren? Sla de kranten en rapporten open en de klimaatgerelateerde humanitaire crises slaan je om de oren; Somalië, Libië, Ethiopië; vele miljoenen op de vlucht geslagen mensen, als direct gevolg van alles verwoestende verwoestijning, extreme droogte, ongekende overstromingen, bosbranden. Wanneer grote delen van de wereld doods en onbewoonbaar worden, zullen de mensen die daar eeuwenlang leefden weinig troost putten uit het feit dat rijke landen "weerbaar en veerkrachtig" zijn.

De temperatuurstijging is inderdaad minder dan 20 jaar geleden, nu slechts ‘2,5 tot 3 graden’. Maar zelfs als de aarde 3 graden opwarmt, heeft straks twee/derde van de Zuid-Europese bevolking geen toegang meer tot drinkwater. Hoe kan je je daar met vernuftige huizen tegen beschermen?

Het klimaatscenario van XR baseert zich op hoofdlijnen op het IPCC-rapport, geschreven door honderden ecologen, econometristen, biologen, meteorologen, en ander klimaatwetenschappers wereldwijd. Voor de vrolijke Boudry zijn die wetenschappers maar een stelletje azijnpissers; klimaatproblematiek moet natuurlijk wel leuk blijven.

Dezelfde joligheid valt te bespeuren in zijn visie op kernenergie als zaligmakend voor het klimaatprobleem. Blijkbaar weet hij niet wat er met radioactief afval gebeurt. Maar liefst 240 duizend jaar behoudt dit gif zijn verwoestende uitwerking voor mens en milieu. Tot welke catastrofes radioactiviteit in het verleden heeft geleid mag Boudry in zijn blijmoedige filosofieboekjes opzoeken. Intussen weet geen sterveling wat er op lange termijn met kerncentrales gebeurt, of hoe en wie het diep onder de grond of zeebodem zal wegstoppen, geen enkele overheid biedt hiervoor garanties, geen enkele verzekeraar durft de risico’s te verzekeren. En nog iets: in kerncentrales ontstaat plutonium, dé grondstof voor die hele gezellige kernbom.

Dan de economische vooruitgang, Boudry gaat er prat op en presenteert het als iets waar XR wars van is. Echter, waar Boudry claimt dat fossiele brandstoffen mensen uit de armoede helpen, gaat hij luchtigjes voorbij aan het feit dat de werkelijke profiteurs van deze brandstoffen nou net niet die armsten, het leeuwendeel, zijn maar, jawel, de grote kapitalistische industriëlen. Kapitalistisch denken kan nooit de oplossing zijn voor het probleem waar het zelf debet aan is. Welvaartsspreiding, daar zijn alle economen het wel over eens, is op de lange termijn de enige duurzame oplossing en dat vergt een radicale systeemverandering van zowel de monetaire als de op groei gestutte industriële economie.

Na grondig onderzoek erkent nu ook het IMF (Working Papers; The Great Carbon Arbitrage) de gigantische voordelen van een wereldwijde transitie naar groene energie. Co-2 reductie en de beëindiging van energie uit steenkool en aardgas voorkomt gigantische klimaatschade en levert de planeet in de toekomst maar liefst 80 duizend miljard op.

Maar zelfs als je Boudry’s these voor zoete koek aanneemt, wringt nog iets. Want als economische groei het enige strijdmiddel is voor de mens om zich tegen klimaatverandering te wapenen, hoe zit het dan met al het leven op aarde wat geen economische kracht bezit? Wat moeten de dieren doen om zichzelf te wapenen tegen het verlies van leefomgeving? Waar moeten de bomen heenvluchten met de toenemende bosbranden? Hoe moet de zee zichzelf afkoelen? Klimaatverandering treft niet alleen onszelf, inclusief Boudry, maar de totale planeet. Mag deze dan stilletjes wegzinken en uitsterven terwijl wij onszelf steeds dieper ingraven tegenover al het natuurgeweld dat op ons afkomt? Hebben de bomen, bergen, rivieren, apen, vogels niet het intrinsieke recht om beschermd te worden tegen ons huishouden?

“Doemporno werkt niet", nee, als dat het is werkt het zeker niet. Maar nog minder werkt het uitkramen van een wuft vooruitgangssprookje.

Mohammed Benzakour - socioloog, schrijver
Eveline Landheer - XR Activist