Dit land heeft een reddings- en wederopbouwplan nodig, zo concreet als de corona

De persconferentie van Rutte en De Jonge heeft bij nader inzien wél nieuws opgeleverd al was dat misschien niet de bedoeling van deze great communicators. Sinterklaas mag maar in beperkte kring gevierd worden en we zitten tot december aan de huidige lockdown vast. Misschien zelfs tot na nieuwjaar.

Woensdagochtend schetste Ernst Kuipers tijdens een briefing voor Kamerleden een somber beeld van wat de ziekenhuizen de komende maanden te wachten staat. Ze zullen verzuipen in de patiëntenstroom. Hij voegde daaraan toe dat met de beperkte lockdown de daling van het aantal nieuwe ziektegevallen zeer traag zal verlopen. Een totale lockdown zou wat dat betreft soelaas kunnen bieden maar niet al te veel. Als er geen groot wonder gebeurt, zitten we tot diep in 2021 aan zware beperkingen vast.

Dat is fnuikend voor een aantal bedrijfstakken. De horeca valt het meeste op maar is niet de enige sector die op een bijkans fatale wijze getroffen wordt. Op grote schaal raken vooral MKB-ers door hun laatste reserves heen. De uitkeringen van de overheid zijn misschien net voldoende om het hoofd boven water te houden maar dan mogen schuldeisers zoals huisbazen niet gaan aandringen. Ook al staat velen van hen net zo goed het water aan de lippen. Minister Hoekstra moet evenmin de belastingdienst op ze afsturen. Het is nu al duidelijk: van het geboden uitstel zal afstel komen. Veel verschil zal dat niet maken: als het zo doorgaat zijn de meeste aanslagen toch oninbaar geworden, dragen ze alleen maar bij aan de schuldenlast op de schouders van ondernemers, die onevenredig zwaar getroffen worden door de pogingen van de overheid deze epidemie in te dammen.

Daar had men in Den Haag van de zomer al over na moeten denken in plaats van op reces te gaan en een buitenlandse vakantie te boeken. Dit land heeft op stel en sprong een reddings- en wederopbouwplan nodig. Dat kun je niet in een week of wat optuigen. Het zou een mooie inzet voor de verkiezingen in maart kunnen zijn. Als de politieke partijen deze week hun wetenschappelijke bureaus aan het werk zetten, kunnen de alternatieven eind januari wel klaar zijn. Dan hebben we in maart tenminste iets te kiezen. Een wederopbouwplan – tussen haakjes – heeft een kop en een staart. En een budget. Het is wat anders dan een fraai vergezicht, een mooie belofte of zoals de Amerikanen het zeggen een shining city upon the hill. Het is zo concreet als de corona.

Ondertussen moet het kabinet de geldkraan wagenwijd open zetten om te voorkomen dat de zo gevreesde golf faillissementen nu al op gang komt. Maakt niet uit wat het kost. Geld zat. De lasten komen later terecht in het reddings- en wederopbouwplan.

Wat het bedrijfsleven nu overkomt, lijkt op oorlogsschade. Het zijn ditmaal geen vijandelijke vliegtuigen maar een virus dat de activiteiten stopt. In de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog zetten de Duitsers al direct na het sein veilig reparatieploegen in die de energievoorziening van de gebombardeerde stad meteen herstelden en er meestal binnen een paar dagen in slaagden om de industriële productie weer op gang te brengen. Nu gaat er niets kapot maar liggen  bedrijven gedwongen maandenlang stil, terwijl hun toeleveranciers daardoor ook getroffen worden.

Oorlogsschade moet je als oorlogsschade behandelen. De slachtoffers hebben recht op een vergoeding uit een oogpunt van rechtvaardigheid en nationale solidariteit. De kosten worden over alle burgers uitgesmeerd. Het is ook passend dat de rekening door verschillende generaties betaald wordt. Hun welvaart is net zo goed gebaseerd op de wederopbouw. Hiervoor zijn enkele beproefde methodes.

Voor de afbetaling van de kredieten waarmee het reddings- en wederopbouwplan wordt gefinancierd, neemt de overheid honderd tot honderdvijfentwintig jaar de tijd. Dat maakt de aflossingen behapbaar.

Tegelijkertijd financiert men de wederopbouw uit grote obligatieleningen met kleine coupures, zodat ook de gewone man zijn steentje bij kan dragen. Zo heeft men tijdens de kabinetten Drees een deel van de woningbouw bekostigd. De obligaties geven een redelijk rendement.

Ten slotte is er het fonds lastenverdeling. In de Bondsrepubliek moesten alle bezitters van vermogen en vastgoed een heffing betalen, de zogenaamde Lastenausgleich. Daaruit werd oorlogsschade aan getroffen woningbezitters en bedrijven vergoed. Het was een fikse heffing: vijftig procent van het totale vermogen in 1952 maar die mocht in dertig jaar per kwartaal worden betaald. Niet feestelijk, wel eerlijk. Je zou eventueel op lonen ook nog een corona-opslag van maximaal een procent of twee kunnen leggen, ook dan voor decennia.

Zo komen er een biljoen of twee vrij om het land weer op de been te helpen. Er zijn tal van wegen, die voor een deel door je eigen ideologische GPS worden aangewezen. Je kunt globaal gezien linksaf of rechtsaf gaan. Dat zullen de kiezers bepalen.

Zo kunnen we wellicht voorkomen dat 2020 het begin is van de ijzeren eeuw.

Update: Woensdagavond om acht uur heeft president Macron door middel van een televisietoespraak laten weten dat hij zijn land op slot draait. De lockdown duurt zeker een maand. Dit is een zware klap, niet alleen voor de Franse maar ook voor de hele Europese economie. De kans bestaat bovendien dat andere regeringen dit voorbeeld volgen. Dat maakt een reddings- en herstelplan voor Nederland alleen maar urgenter.