Deze verkiezingsuitslag biedt een kans voor meer dualisme in de politiek

De verzuiling is dood maar door in groepen en bubbels te leven denken mensen nog veelal in goed en fout en steeds weer in wij versus zij.

De politici en partijen likken de wonden na een uitslag van verkiezingen als nooit tevoren. Anderen ontwaken uit een Dionysische feestroes. Vandaag laat een nieuwe politieke en maatschappelijke realiteit zien, en te aanvaarden door een ieder. Maar wordt het oude wijn in nieuwe zakken of bestaat er een kans om een omslag te maken in het denken over kabinet en parlement? Dualisme is misschien wel de werkelijke winnaar na een avond vol ach en wee en shock and awe.

Een historische zege of een monsteroverwinning, wat doet de kwalificatie er nog toe als er gewoonweg weer een kabinet moet worden geformeerd. Daar zit de crux. Moeten en mogen politici ''gewoon'' weer het oude vertrouwde spel gaan spelen waar de kiezers waarschijnlijk in het geheel geen behoefte meer aan hebben? Over links of over rechts en misschien een middenkabinet. Zo is het 30 keer gegaan na 1945. Met meestal confessionelen aan de knoppen van de macht: 27 keer. Met liberalen (19) en sociaaldemocraten (13) als goede tweede en derde. Voor het eerst kan er een premier komen van een rechts-populistische partij met ook links-conservatieve trekken. Maar weer een traditioneel kabinet met een meerderheid in de Tweede Kamer waar parlementsleden stemmen op last en ruggespraak van de eigen partij met een dodelijke aanval op het dualisme van een politiek stelsel.

De begrippen links en rechts zijn verre van een gepasseerde tijd. Nog steeds draait het om de rol van de overheid bij het sturen van processen in de samenleving. Verdeling van rijkdom/kapitaal is een blijvend thema, net zoals gelijkheid, armoedebestrijding, belastingspolitiek, sociale zekerheid, zorg en onderwijs. Sociaal-economische thema's zijn aan de orde van de dag. Links of rechtsom. Maar er is meer waar burgers en dus kiezers naar kijken.  De vlakken van progressiviteit en conservatisme. Met onderwerpen als vrijheden, identiteit, cultuurbotsingen, religie, migratie, integratie, vragen over leven en dood, waarden & normen. Met daarbij ook nog complexe urgente maatschappelijke issues zoals klimaatbeleid, natuurherstel, discriminatie, milieu, biodiversiteit, seksisme, dierenwelzijn & -rechten, racisme en speciësisme. 

Er is geen eenvoudige zuilenpolitiek meer mogelijk. De verzuiling is dood maar door in groepen en bubbels te leven denken mensen nog veelal in goed en fout en steeds weer in wij versus zij. Waarbij de machthebbers in een coalitie beleid voeren zonder oog te hebben voor de verschillen van denken in het land en tussen de partijen. Oude politieke verstikkende wijn krijgen we misschien wederom voorgeschoteld met verleidende gerechten waar geen smaak aan te ontdekken valt. Een dichtgetimmerd coalitieakkoord, wie zit daar nog op te wachten met een topdown-benadering door een kabinet?

Rechtsom met PVV, VVD, BBB en NSC, middendoor met GroenLinks-PvdA, VVD, NSC en D66, de twee opties die voor de hand liggen – met alle complicaties die er zijn – en na een lange tijd van onderhandelen. Waarbij de laatste coalitie ''a hell of a job'' krijgt met een gepolitiseerde senaat die het werk van de Tweede Kamer overdoet en niet meer alleen toetst.

Stemmers willen als je ze het werkelijk vraagt – de meesten – helemaal niet meer alleen een progressief-links of rechts-conservatief beleid met kamerleden als stemvee voor of tegen een coalitie. Burgers willen gehoord worden in een nieuwe bestuurlijke omgeving waar rechts- of linksom op thema's beleid wordt gemaakt.

Een terugkeer naar dualisme in de politiek. Of het nou een meederheids-, minderheids- of een zakenkabinet is. Timmer het beleid en het debat niet bij voorbaat dicht. Dat is de kans die er nu ligt. Laat een premier -die misschien wel niet zo verbonden is aan één partij- een kabinet van vakministers samenstellen. Kijk naar de mogelijkheid dat partijen op hoofdlijnen bij de 20 meest urgente kwesties hun visie voor de toekomst geven. Laat de informateur kijken naar de richtingen op hoofdlijnen met de koers per thema. En laat vakministers met voorstellen komen waarbij er gezocht moet worden naar een meerderheid in de Tweede Kamer. Vraag ook aan de senaat om over de eigen politieke schaduw heen te stappen en terug te keren naar de werkelijke taken en geen Tweede Kamertje te spelen. Hef anders dit gedrocht snel op.

In zo'n dualistisch systeem krijgt het volk waarschijnlijk meer wat het vraagt en wil. Meerderheden die afhankelijk van thema's, meer naar rechts of links buigen met progressiviteit of juist conservatisme. Waarbij de uitslag van deze verkiezingen steeds recht wordt gedaan door meerderheden te krijgen op voorstellen van ministers in een kabinet dat meer bezig is met het oplossen van problemen – binnen bestaande realiteiten – dan bewindslieden die partijpolitieke wetten door een parlement duwen tot er weer een val van een kabinet komt en het spel opnieuw begint met kiezers die veelal weer teleurgesteld zijn.

We zijn niet op zoek naar een nieuwe coalitie, de stemmers willen meer dualisme en oplossingen voor problemen zonder al te veel politiek theater. Een scheiding tussen kabinet en volksvertegenwoordiging. Met transparante politiek zonder veel achterkamertjes en misplaatste loyaliteit van kamerleden aan ''hun'' ministers. Om tegenmacht te versterken is er dualisme nodig zodat alle fouten van de voorgaande kabinetten waardoor de Tweede kamer het werk niet goed kon doen onmogelijk is.