Deze tactiek gebruikte de EBU om Joost Klein te elimineren

Typisch een geval van DARVO, zei mijn vrouw en collega Gebi Rodenburg al snel nadat de EBU besloot om Joost Klein te diskwalificeren voor de finale van het Eurovisiesongfestival. Stel je hebt de afgelopen weken onder een steen gelegen en je leest deze zin zonder dat je de hele context kent, zou je toch minstens denken dat Klein de hele kiet kort en klein heeft geslagen of in ieder geval straalbezopen zich aan de zwaarste vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag schuldig heeft gemaakt.

Degenen die wel alles rond het Eurovisiesongfestival hebben gevolgd, weten, zover onze informatie reikt, dat het incident waar het hier over gaat, bestaat uit een dreigend handgebaar van Joost Klein naar een cameravrouw, die ondanks dat de betreffende artiest herhaaldelijk had aangegeven niet gefilmd te willen worden direct na zijn optreden, toch hem filmde. Hij zou haar niet hebben aangeraakt, maar eventueel wel de camera. Maar zoals veel informatie in het duister is gehuld, weten we dat ook niet zeker. Het woord DARVO, dat Gebi dus al snel bezigde, bleef bij mij hangen. Ik dacht eerst nog dat dit een duidelijk voorbeeld was van haar beroepsdeformatie als psycholoog. Via stichting Het Verdwenen Zelf is zij immers gespecialiseerd in het begeleiden van slachtoffers van psychisch geweld en dwingende controle. Zij (her)kent deze dynamiek als geen ander. Maar nu gaandeweg er meer informatie naar buiten komt over wat er in de dagen rond het songfestival gebeurde en hoe de EBU hierop reageert, is haar hypothese een zeer aannemelijke. Er is al veel over dit onderwerp geschreven, maar als je ernaar kijkt vanuit dit kader van macht en dwingende controle, lijkt het erop dat de EBU alle machtsmiddelen gebruikt om Joost Kleine te elimineren. DARVO is er daar een van.

ChatGPT zegt dit over DARVO. DARVO is een term die staat voor Deny, Attack, and Reverse Victim and Offender. Het is een strategie die vaak wordt gebruikt door personen die beschuldigd worden van wangedrag, zoals misbruik of pesten. De term werd geïntroduceerd door Dr. Jennifer Freyd, een Amerikaanse psycholoog, om het gedrag te beschrijven van daders die proberen hun verantwoordelijkheid te ontlopen en de rollen van slachtoffer en dader om te keren. DARVO is een manipulatieve tactiek die kan leiden tot verwarring en twijfel bij derden, en kan ervoor zorgen dat de echte slachtoffers hun geloofwaardigheid verliezen en verdere schade oplopen.

We kunnen vanuit deze theorie kijken naar de nieuwsberichten die na de finale naar buiten kwamen, ik volg daarbij de berichten van de NOS. Het bericht van met name dinsdag 14 mei jl. is belangrijk, omdat dit iets duidelijk maakt van de context; Nederland, maar ook 3 andere landen, deden melding van een onveilige sfeer tijdens het Songfestival. Dit had alles te maken met de deelname van Israël aan dit Songfestival, terwijl hier veel verzet tegen was door de situatie in Gaza. Waarom werd Rusland uitgesloten en Israël niet, dat was voor velen het gevoel. Er werd door duizenden mensen geprotesteerd in Malmö. Met andere woorden de EBU zat met een groot probleem om deze editie van het Eurosongfestival in goede banen te leiden. Saillant detail; hoofdsponsor van dit Songfestival was een bedrijf uit, jawel, Israël.

Naast dus de demonstraties buiten het gebouw, kwamen er nu ook diverse klachten van deelnemende landen die allemaal te maken hadden met oplopende spanning en onveiligheid vanwege de deelname van Israël. De EBU had hier duidelijk een probleem en moest hier iets mee. In plaats daarvan lezen we in het bericht van de NOS; de organisatie legt de verantwoordelijkheid voor de onveiligheid bij de deelnemers zelf en schrijft in een verklaring na het Songfestival; we betreuren het dat sommige delegaties op het Eurosongfestival in Malmö niet de geest van de regels en de competitie respecteerden. In de termen van DARVO is dit dus de fase van ontkenning; de beschuldigde ontkent de beschuldigingen – namelijk het veroorzaken van onveiligheid voor deelnemers door Israël te laten deelnemen – en weigert verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen gedrag.

De EBU was doodsbenauwd dat dit verder uit de hand zou lopen en de macht en controle zou verliezen. De halve finale vond donderdagavond plaats, waar Joost Klein een indrukwekkend optreden liet zien en zich als 2e plaatste voor de finale, na… Israël! Klein was dus regelrecht kanshebber om dit Songfestival te winnen, zeker gezien zijn populariteit bij het publiek en de televoting als beslissende stem. Bovendien had Joost Klein in zijn eerdere gedrag al laten zien moeilijk te controleren te zijn en het is niet ondenkbaar dat de EBU met Klein als mogelijke winnaar het rampscenario voor zich zag dat hij voor miljoenen kijkers een duidelijk statement zou gaan maken over Gaza.

Dan gebeurt het veelbesproken incident, waarna de EBU zich bijna 2 dagen in stilzwijgen terugtrekt, zich niet transparant toont, het incident in duisternis omhult. Hier gaat een sterk gevoel van dreiging vanuit met een ongrijpbare sfeer van verdachtmaking. Het lijkt een conflict tussen 2 mensen, maar de EBU richt zich enkel op de emotionele reactie van Joost Klein en vergroot dit uit door berichten naar buiten te brengen over een aangifte, onderzoek van de politie, dat er waarschijnlijk tot vervolging wordt overgegaan want er zou ‘sterk bewijs’ zijn, dat het besluit tot diskwalificatie unaniem werd genomen. Zonder ook maar een enkel moment transparant te zijn over wat er nu precies is gebeurd.

Hier komt de volgende fase van het machtsmechanisme DARVO om de hoek kijken. In plaats van dit dus op een menselijke en wederkerige manier op te lossen en te luisteren naar de voorstellen van AVROTROS daarover, valt de EBU Joost Klein aan, de vertegenwoordiger van Nederland dat met 3 andere landen eerder kwam met de melding van onveiligheid vanwege de deelname van Israël. De geloofwaardigheid van Joost Klein wordt in twijfel getrokken en zijn motieven worden in diskrediet gebracht. Shaming en blaming. Klein wordt neergezet als kwade genius. Dus daar waar de EBU het probleem was, worden de rollen nu omgedraaid en wordt Klein neergezet als het grote probleem, als zondebok. Met als doel van de EBU om de eigen macht en controle te handhaven en vooral het eigen imago schoon te poetsen. Het zoeklicht is verplaatst en de DARVO-tactiek compleet.

De organisator van het Eurovisiesongfestival in Nederland in 2021 vertelde voor de finale afgelopen zaterdag, dat er verschillende conflicten en incidenten plaatsvonden tussen de organisatie en de artiesten van de verschillende landen. Altijd werd dit op een normale, menselijke manier opgelost. Ook het incident dat plaatsvond tussen Joost Klein en de betreffende cameravrouw had op een normale manier kunnen worden opgelost, als de EBU dit werkelijk had gewild. Daar kom je als twee welwillende partijen uit. In plaats daarvan lijkt de EBU dit relatief kleine incident te hebben aangegrepen om het zoeklicht te verplaatsen van het eigen falen door Israël te laten deelnemen aan dit festival naar Joost Klein, die zich verloor in zijn emotionele reactie en die de cameravrouw als onveilig ervoer.

Dit is hoe macht reageert die er enkel op uit is om de eigen macht te behouden en niet in staat is om zich dienstbaar te maken aan zowel de artiesten, bezoekers en miljoenen kijkers van dit festival. Wat je er ook verder van vindt. Daarmee verbindt het niet, zoals het motto van het Songfestival was – United by music – maar polariseert, verdeelt het juist. Het is goed om te doorzien hoe macht die enkel macht als doel heeft, werkt, hoe deze vaak verborgen dynamiek werkt. Zowel op persoonlijk niveau, maar ook bij organisaties, bedrijven, politiek en overheid. Als we dan in een diepgaande transitie zowel innerlijk als uiterlijk zitten, is een belangrijk onderdeel om deze machtsdynamiek te ontmaskeren en te doorbreken. Kennis en inzicht hierin is daarbij essentieel. Ik hoop eigenlijk dat Joost Klein zelf ook door heeft dat hij slachtoffer is van machtsmisbruik en dat hij wordt gebruikt om het straatje van de EBU schoon te vegen door de aandacht af leiden van het werkelijke probleem: de EBU zelf!