Deregulering helpt Europa niet vooruit: haal bescherming rechten niet door de shredder

De afbraak van Brusselse wet- en regelgeving heeft het startschot gekregen. Onder het mom van versimpeling van wetgeving en het verbeteren van de concurrentiepositie van bedrijven in Europa heeft de Commissie Von der Leyen meerdere dereguleringspakketten aangekondigd. De eerste snoeioperatie betreft Europese wetgeving die grote bedrijven oplegt niet langer weg te kijken van schendingen van werknemers- en mensenrechten en milieuschade. Het kabinet gaat mee in de dereguleringstrend en spreekt nu haar steun uit aan het eerste ‘Omnibus-pakket’. Voor werknemers in onze sectoren is dat onbegrijpelijk en onacceptabel. Zeker omdat de regeldruk in Europa en Nederland juist wel meevalt, afgezet tegen de Verenigde Staten. Daarom roepen we Tweede Kamerleden en Europarlementariërs op om in het geweer te komen tegen deze afbraak.

In haar werkprogramma heeft Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, zich voorgenomen om het aantal regels waar bedrijven aan moeten voldoen met 25 procent te verminderen. Dat is een ongericht target, vanuit de geloofsovertuiging dat de bestaande wetgeving enkel ballast voor het bedrijfsleven vormt. De economie in Europa zou gebukt gaan onder de zogenaamd overmatige regeldruk, waardoor we minder concurrerend zouden zijn. Wat in de afweging steevast wordt weggelaten is wat regulering eigenlijk oplevert voor zowel de economie als voor de samenleving.

Met deze agenda voert Von der Leyen de bedrijfslobby uit. De Europese werkgeverskoepel BusinessEurope heeft begin dit jaar een al een wensenlijst opgesteld van 68 Europese wetten die zij afgeknot wil zien worden. Dan gaat het bijvoorbeeld over klimaatwetgeving, voedselveiligheid, consumentenbescherming, of de gelijke beloning tussen vrouwen en mannen.

Is onze economie dan minder concurrerend vanwege de vermeende regeldruk? Die vlieger gaat niet op. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) stelt dat de gemiddelde regeldruk in Europa lager ligt dan in de Verenigde Staten en dat die bovendien zelfs afneemt. De OESO onderzoekt ook in welke mate regelgeving zorgt voor een competitieve, open en goed draaiende economie. Ook daarin doet de EU het beter dan de VS. Op dit terrein scoort Nederland binnen de EU als één van de besten.

Desondanks wordt het regeldruk-mantra als rechtvaardiging gebruikt om op grote schaal te dereguleren. Von der Leyens eerste Omnibus-pakket, dat drie Europese wetten herziet, vormt de lakmoesproef. Onder meer de Europese anti-wegkijkwet (CSDDD) ligt op de snijtafel. Die EU-richtlijn verplicht grote bedrijven om schendingen van mensenrechten en arbeidsrechten op te sporen en aan te pakken. Daarbij moeten zij kijken naar hun eigen bedrijfsvoering, dochterondernemingen, zakenrelaties én de rest van hun toeleveringsketen. 

In de voedingsindustrie, de bouw, de land- en tuinbouw en bij de supermarkten, waar wij opkomen voor de rechten van werknemers, wordt vaak gewerkt met lange ketens van toeleveranciers of onderaannemers. Daar staat wat op het spel: of we ronduit gevaarlijk en ongezond werk toestaan in de productie van palmolie, die bij ons in de vorm van een pot pindakaas of een tube tandpasta in de schappen ligt. Of we onderbetaling en uitbuiting van bouwvakkers toestaan, die door een onderaannemer van een onderaannemer aan het werk gezet zijn om glasvezelkabels door ons land te trekken. Dat gebeurt recht onder onze neus en daar moeten we een streep trekken.

In deze krant werd al openlijk betwijfeld of de doelstellingen van de anti-wegkijkwet nog wel overeind zullen blijven na de Omnibus-operatie. Daarover twijfelen is niet nodig, die doelstellingen blijven niet overeind. Als grote bedrijven enkel nog onderzoek moeten doen naar risico’s bij rechtstreekse toeleveranciers, dan blijft een grote deel van de misstanden buiten beschouwing. Bovendien hoeven handelsrelaties met zakenpartners die de fout ingaan niet meer verbroken te worden, waardoor verantwoordelijkheid weer doorgeschoven en afgeschoven kan worden. Geldboetes hoeven niet langer berekend te worden op basis van de netto wereldwijde omzet van een bedrijf. Hiermee gaat de afschrikwekkende werking verloren.

Dit betekent dat schendingen van mensen- en werknemersrechten en schade aan het milieu weer gewoon onopgemerkt door zullen gaan. Een straf voor bedrijven die het goede willen doen, die er concurrentienadeel aan zullen ondervinden. Bovendien getuigt het van onbehoorlijk bestuur ten opzichte van al die bedrijven die zich serieus aan het voorbereiden zijn en investeringen doen om werk te maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Het is voor ons onbegrijpelijk dat het kabinet zich aan de zijde van Commissievoorzitter Von der Leyen schaart en aan de Tweede Kamer schrijft dat zij het Omnibus-pakket in grote lijnen wil steunen. Hopelijk zijn de leden van de Tweede Kamer wijzer en slaan ze de handen ineen met hun collega’s in het Europees Parlement om deze dereguleringsdrang te stoppen. Juist in woelige tijden moet Europa haar waarden niet verloochenen en doen waar het goed in is: de wereldwijde standaard zetten en de lat daarbij hoog leggen.

Nurettin Altundal, FNV bestuurder Voedingsindustrie
Ellen Hoeijenbos, FNV bestuurder Bouwen en Wonen
Fatma Bugdayci-Karatas, FNV bestuurder Handel
René Kouwenhoven, FNV bestuurder Internationale Zaken Industrie & Agrarisch