Denkend aan Vladimir Poetin

Als ik het stembureau binnenloop zie ik drie mannen achter de tafel. De middelste draagt een overhemd met plaatjes van gitaren. Hij overhandigt me mijn stembiljet. Het is een mooie dag. Een dag om de democratie te vieren. En om je vertrouwen te stellen in één van de namen op de lijst. Ik kies voor Karin, die in enkele tweets van 140 tekens haar idealen wist uit te dragen. Oestrogeen aan de macht. En even geen cynisme meer, geen ‘zakkenvullers’ en ‘hoge heren die maar wat doen’. Nederlandse politici werken hard voor hun idealen, al praten ze soms een beetje in afgekloven kromme zinnen.

Voor je het weet ben je het kwijt tenslotte. En wordt je land met één pennenstreek geannexeerd. Wat zou eigenlijk het Russische woord zijn voor Anschluss? O nee, die vergelijking doen we even niet! Al kreeg ik heel vreemde associaties bij de groteske redevoering van die hele kleine man onder die ontzettend grote adelaar. Vroeg me even af of Leni Riefenstahl misschien achter de camera stond. Wat is hij klein! Een gezicht van een muis. Een muis die brult.   Ik snap hem best, Vladimir Vladimirovitsj Poetin. Hij verlangt terug naar de Koude Oorlog. Toen de Russische Sovjet Unie nog satellietstaten had en de lakens uitdeelde. Dat is de tijd waarin Vladimir als KGB-agent leerde wie de vijand was. Een vijand zonder wie KGB-Vladimir niet kon bestaan. Ik begrijp hem best, want het wereldrijk stortte als een kaartenhuis ineen en daarna is alles nog veel erger geworden.

Vernedering stapelde zich op vernedering. Op het schaakbord van de geschiedenis ging de hele wereld geloven dat het Westen wit was en moedertje Rusland zwart. Wit was het deel van de wereld dat aan de goeie kant stond, en wit was altijd aan zet. Of ze nou binnenvielen op de Balkan, in Somalië, Irak of Tunesië…het was altijd onder de vlag van de rechtvaardige zaak! Alsof George W.Bush niet gewoon zijn oliebelangen had in Irak; dat kon Poetin in ieder geval nog begrijpen, als het om belangen ging. Maar altijd die hypocriete verhalen over het onrecht waar een eind aan gemaakt moest worden. Hij walgde ervan! Wat was in godsnaam het verschil tussen het veiligstellen van zijn marinevloot bij De Krim en de Britse invasie op de Falkland Eilanden?   Vernedering op vernedering. Zijn machtige Rusland van ooit was alle satellieten kwijtgeraakt. Oost-Duitsland, Polen, Hongarije, Tsjechië, Georgië…een voor een waren ze overgelopen naar het Westen. Zodra de Muur viel wisten ze niet hoe snel ze in hun Trabantjes weg moesten racen uit de armen van Moedertje Rusland. En uiteindelijk hadden ze ook zijn KGB nog eens ontmanteld. Vladimir Poetin heeft het nog nooit zo koud gehad als na het beëindigen van de Koude Oorlog. Maar…nu is hij terug. De muis heeft gebruld, en zijn tanden laten zien.   Het was een waarlijk historische speech, waarin de Russische president zijn parlement voorstelde de Krim in te lijven als een deel van Rusland. Daar stond de Herboren Tsaar van Rusland, die de beer wakker maakte uit zijn winterslaap. Maar daar stond ook een klein crimineeltje dat allerlei leugentjes stond op te hangen en verhaaltjes stond te fabriceren om het feit te rechtvaardigen dat hij zojuist iets had gestolen. Een behoorlijk stuk land, om precies te zijn.

Hoe koninklijk en bijna Shakespeariaans die speech ook was, van diepe pijn tot grootse glorie, al die grandeur in het Kremlin kon niet verhullen dat Poetin in de beste traditie van zijn KGB loog toen hij de opstandelingen op dat plein in Kiev ‘door het Westen getrainde Neo-Nazis’ noemde. Want we hebben allemaal gezien dat het regime van de corrupte Victor Yanukovych werd omvergeworpen door hele gewone jongens en meisjes uit Oekraïne, met niets meer dan stokken en zelfgetimmerde schilden.

Toen deze jongens en meisjes door sluipschutters vanaf de daken werden neergemaaid deed Poetin niets, zoals hij ook niets deed toen Assad zijn snipers liet schieten op zijn eigen Syriërs, en toen Saddam Hoessein zijn eigen volk bombardeerde met mosterdgas. Vladimir Poetin heeft al heel aan de foute kant van de geschiedenis gestaan, en er niet over gepiekerd ook maar éénmaal in de Veiligheidsraad mee te stemmen als er ergens op de wereld een vreselijke brandhaard moest worden geblust. Maar dat hoeft niemand te verbazen. Tenslotte heeft Poetin er ook in eigen land niet voor teruggedeinsd om zijn handlangers hele flatgebouwen te laten opblazen, enkel en alleen om een lastig stukje van de Russische Federatie dat voor onafhankelijkheid vocht, daarvan de schuld te kunnen geven.

Het heeft er alle schijn van dat ex-KGB-agenten die een boekje open wilden doen werden vergiftigd met Polonium op orders van hogerhand, dat journalisten als Anna Politkovskaja werden vermoord en dat mogelijke politieke rivalen als Aleksandr Litvinenko op valse beschuldigingen in de gevangenis belandden. Dat alles in de stijl van een voormalig KGB-agent, die, zo wordt nog altijd gefluisterd, in augustus 1999 zomaar uit het niets premier kon worden onder Boris Jeltsin omdat hij teveel wist van deze wodka-slempende president (Masha Gessen – The Man Without A Face. The Unlikely Rise Of Vladimir Putin). Eigenlijk heeft hij, zoals Obama het onlangs uitdrukte, altijd ‘aan de verkeerde kant van de geschiedenis’ gestaan.   Boris Jeltsin. We kennen allemaal nog het beeld van zijn lachstuip naast een grappen makende Bill Clinton. En we kennen ook het beeld van de twee versteende mannen in hun stoelen naast elkaar, Vladimir Poetin en Barrack Obama. Tweemaal een ontmoeting Rusland – Verenigde Staten. Het enorme verschil in gevoelstemperatuur tussen de twee staatshoofden zit hem vooral in die ene man, die behalve Rus ook KGB-er in hart en nieren is geweest, en nog altijd is. Die al vanaf zijn 23e, toen hij bij de buitenlandse inlichtingendienst ging werken, maar één Waarheid kent: de Vijand, dat is Amerika! Vanaf 1975 verhoorde hij spionnen in Dresden, en moet het vijandbeeld zich in zijn persoonlijkheid verankerd hebben, om nooit meer te verdwijnen.   Als Vladimir Poetin het Westen ervan beschuldigd te ver te zijn gegaan toen ze de opstandelingen in Kiev openlijk steunden, toen vertoonden zijn staalblauwe ogen geen enkele emotie. Maar achter die beschuldiging gaat een diepe frustratie schuil van vele jaren. En de sancties en strafmaatregelen tegen zijn oligarchen zullen deze nieuwe Tsaar alleen maar bevestigen in zijn diepe afkeer van alles wat Westen heet. Sterker nog: ze zullen Poetin het klimaat terugbrengen van een Koude Oorlog waar hij zich aan kan warmen, omdat het hem terugbrengt bij de dagen van weleer, toen Rusland nog Sovjet-Unie heette en een wereldmacht van betekenis was.

De oorlog van Poetin is, veel meer dan de Westerse leiders beseffen, een persoonlijke oorlog. De oorlog van de KGB-agent in de preseident. Ze zouden deze KGB-agent kunnen elimineren door hem het lidmaatschap van de NAVO of EU aan te bieden, als dat al realistisch zou zijn. De sancties leveren de kleine KGB-er alleen maar nieuwe munitie voor zijn levenslange strijd.   De toespraak van de Tsaar is afgelopen en heeft een nieuw tijdperk ingeluid. Of alle aanwezigen in het Kremlin de Grote Droom van de Kleine Man delen zullen we nooit weten. Want wie zou het risico willen lopen zijn hand op te steken of demonstratief de zaal te verlaten? De democratie is al jaren geleden afgeschaft in het land dat er eventjes aan heeft mogen ruiken.   Ik heb mijn stem uitgebracht en steek hem in de stembus. Tegen de middelste man achter de tafel, met het overhemd met gitaartjes, zeg ik: “Er zit gelukkig nog muziek in de politiek.” Dan verlaat ik fluitend het stemlokaal.