Denkend aan Kok

Toen ik op mijn telefoon gisteren het bericht las dat Wim Kok was overleden flitsten verschillende gedachten door mijn hoofd. Staatsman. Arbeid. Kapitaal. NVV. FNV. WAO-crisis. Veren. Rita. Slotervaart. Twee lieve oude mensen keuvelend op de fiets door het park. Maar ook, multiculturele samenleving. Toen we daar nog niks van hoefden te vinden.

Ik ben in 2002 lid geworden van de PvdA, na de nederlaag van toen. Ik stemde al wel PvdA maar had nooit de aanvechting gehad om lid te worden. Maar in dat jaar, waarin alles wat ik tot dan toe vanzelfsprekend had geacht omver werd getrokken, realiseerde ik me dat je lid moet zijn van de vereniging om krachtiger de golf van haat te weerstaan.

Wim Kok was de premier van de tijd dat het politieke debat vooral ging om economie, de verzorgingsstaat, sociaaleconomische verdelingsvraagstukken. Dat was al ingewikkeld genoeg. Toen hij moest ingrijpen in de WAO-crisis (werkgevers die al te makkelijk werknemers afschreven en ‘ziek’ verklaarden) stond de PvdA op haar achterste benen. Maar het was een veenbrand, hij doofde uiteindelijk wel.

Aan het eind van zijn tijd als premier werd een andere kwestie dominant: wie zijn wij en kunnen anderen daarbij horen? Paul Scheffer schreef in 2000 dat de multiculturele samenleving was mislukt, de aanslagen van 11 september in 2001 maakten dat veel moslims bij voorbaat verdacht waren en Pim Fortuyn kapitaliseerde de angst en het onbehagen. Vanaf toen waren alle problemen in wijken met veel immigranten, op de arbeidsmarkt, in de sociale zekerheid veroorzaakt door de PvdA en/of de multiculturele samenleving.

Er was ook niet niks aan de hand, te veel voormalig gastarbeiders leefden in armoede, geïsoleerd omdat veel van hen de taal niet leerden, met alle problemen van dien voor hun kinderen. Die problemen waren te weinig gezien door de politieke partijen die tot 2002 regeerden.

Maar er is sinds 2002 vooral olie op het vuur gegooid. Toen Stef Blok met zijn commissie in 2004 concludeerde dat de multiculturele samenleving niet was mislukt, ondanks regeringsbeleid werd hij de Tweede Kamer uitgejouwd. De toenmalige regeringen Balkenende deden ook niet veel om het debat beter te laten voeren. Ja, een waarden en normen campagne die bestond uit een website met goede voorbeelden. Want de overheid mocht natuurlijk niet voorschrijven hoe we moesten leven. Ik ken die site en de postmoderne kramp ervan want ik was toen Coördinator Waarden & Normen bij de Rijksvoorlichtingsdienst. Ik verzin dit niet.

Hoe zou het ingewikkelde debat over onze identiteit, immigranten en andere religies en culturen zijn geweest als een staatsman als Wim Kok premier was geweest? Zouden we dan nog naar hem hebben geluisterd? Ik denk dat de stille meerderheid van Nederlanders die blij is om lid te zijn van de Europese Unie, die vertrouwen heeft in elkaar wel weer toe is aan zo’n staatsmens.

Kleine Vos kwam net in de auto, op zoek naar haar favoriete liedje, per ongeluk bij ‘ As de Liefde Mar Blef Winnen ’ van Daniel Lohues. Prachtliedje met een vleugje Bach en veel liefde. Die draai ik vandaag grijs en ik denk aan Wim Kok.