Den Haag: red de verbeelding!

Er moet ooit een god zijn geweest die doodmoe werd toen de zoveelste mens zei ‘Als er een opperwezen bestaat zou hij dit niet toelaten. Laat zien dat je om ons geeft’ en die iets terugzei in de geest van: ‘Ik ben maar een ander woord voor het lot van de mens, maar ik zal je als je stopt met zeuren een cadeau schenken: de verbeelding, de kunst, de parallelle wereld waarin je je altijd terug kunt trekken, er naartoe vluchten en je er veilig wanen.’

Vluchtelingen die in vrachtauto’s stikken, schepen die zinken omdat te veel wanhopigen ervan dromen weg te kunnen uit de realiteit, bommen die afgaan op markten vol mensen op zoek naar een stuk betaalbaar geitenvlees, vrouwen die door jaloerse kerels vermoord worden, kinderen die nergens veilig blijken te zijn en dan ook die kanker nog die vastgesteld wordt als het je helemaal niet uitkomt omdat je druk bezig bent het leven te leiden waarvoor je geboren werd. Niets van waar gelukkig. Allemaal een boze droom, zet maar snel een mooi stuk muziek op.

Maar de regen valt aan een stuk door en het vocht vindt zijn weg door de dikste muren, het behang wordt klam en begint los te laten, schimmel trekt erin, het hoesten is niet meer te stoppen. Niet naar die groter worden vlek op het plafond kijken. Zet de muziek wat luider en zing luidkeels met Amy mee – I cheated myself like I knew I would – zodat je de donder in de verte niet hoort, het lawaai van de explosieven niet meer is dan de trilling van de subwoofer van je dolby-surround system, je onwetend bent van het gegil der moeders die met hun kinderen in het prikkeldraad dat ons van hen moet scheiden vastraken, en je het geluid van de uitzaaiingen in je lijf kunt negeren. Knijp je neus dicht om de pisgeur niet te ruiken van de oude mannen die uit angst te sterven hun prostaat lieten wegsnijden.

Tot mijn verbazing las ik deze week een wetenschappelijk artikel van medewerkers van de Universiteit van Kent, waarin duidelijk gemaakt wordt dat het geschenk van de goden niet erg besteed is aan mensen met een gering gevoel van eigenwaarde. Zij zijn niet in staat om voor de werkelijkheid weg te glippen en twijfelen hevig of zij met hun beperkte middelen ver weg genoeg kunnen geraken om de ramp te negeren.

De onderzoekers beschrijven kleurrijk hoe mensen zonder vertrouwen in zichzelf door het besef de eigen sterfelijkheid nooit te kunnen ontlopen meer alcohol gaan consumeren – ja ‘consumeren’, dat woord gebruiken ze, het is hun woord, niet het mijne -, ze nemen meer risico’s in het leven en proberen drugs. Alle plagen die je kunt bedenken vinden ze daardoor op hun pad: ze gaan roken, krijgen ook vreetaanvallen en worden te zwaar, waardoor niemand nog met ze om wil gaan. Behalve dan de andere mensen die zelf ook last hebben van weinig zelfvertrouwen en dus ook hun sterfelijkheid niet onder ogen willen zien.

Ik schrijf graag fictie omdat ik daar toevallig zin in heb en dan verander ik de wereld, overdrijf soms een beetje. Dat mag van de gulle gever van de verbeelding. Maar wat ik hierboven heb verteld, daar is geen woord van gelogen. Oké, misschien iets te jolig opgeschreven, maar de werkelijkheid wordt niet minder werkelijk als ik met lood verzwaarde woorden had gebruikt. Die onderzoekers denken echt dat ze het raadsel van het leven ontdekt hebben: de mens wordt in het leven gekneed door de angst te sterven en met weinig zelfvertrouwen trek je een ongunstige kaart. Maar dat is nog niet alles, want volgens die mensen van de Universiteit van Kent betekent het dat we met hun ontdekking rekening moeten houden bij de plannen die we voor onze publieke gezondheidszorg maken.

In dat geval heb ik een advies voor Den Haag. Red de verbeelding, geef iedereen een museumkaart, stop weer geld in de bibliotheken, maak de kaartjes voor schouwburg en concertzaal goedkoper, wees niet zo knieperig met subsidies, maar investeer vooral in het leren gebruiken van kunst en cultuur, want wij gaan de mens bevrijden van zijn sterfelijkheid en daarmee en passant van overgewicht, alcoholisme en rookverslaving.

Wat dachten die onderzoekers te vinden als ze het vergrootglas houden op de mens die zijn sterfelijkheid moet aanvaarden? Waarheen we ook vluchten, er is altijd wel weer iets dat ons eraan herinnert. In het aanzien van de dood is er uiteindelijk niets meer. We worden wakker en het is geen droom. Dance to the music. Maak er wat van. We kunnen in ieder geval die mensen op zee en in het prikkeldraad redden.