Deltiofilie
Zoals de vroegere filmsterrenplaatjes fanatiek werden verzameld zo verwerd ook de kaart tot merchandise.
Wat klinkt als een zeldzame ziekte betreft hier slechts een onschuldige tijdspassering. ‘Zusje’ filatelie is een stuk bekender en in de verte verwant aan dit broertje, het verzamelen van prentbriefkaarten. Oude stadsgezichten, lokale monumenten, ‘De groeten uit…’, enfin u kent ze.
“Een kaartje. Kleine moeite, groot plezier” klonk het ooit en dat is het natuurlijk nog steeds. Digitaal kan alles, maar een fysieke kaart in de bus aantreffen blijft toch een andere sensatie. Via hoeveel vreemde vingers is deze ansicht van de andere kant van de wereld gegaan alvorens bij ons in de bus te belanden? Met de ogen dicht en een beetje fantasie, maakt men die hele reis nog eens. De exotische postzegel is vervolgens ‘Kers op de ansichttaart’. Verzamelaars met een kleine beurs verschaften zich moeiteloos een collectie prachtige kunstkaarten. Naast de obligate vakantieplaatjes is ‘de kaart’ daarom ook altijd geliefd kunst- en later advertentie-medium geweest.
Zo is daar het grappige verschijnsel Boomerangkaart welke men vindt in horeca en bioscoop. De kaart als slim reclame-medium, meestal voorzien van een koddig tekstje en… gratis! Dat verklaard ongetwijfeld het enorme succes. Jonge kunstenaars en copywriters worden uitgedaagd hun (gratis) trucje te doen en wij hebben een leuk kaartje om te verzenden of om te verzamelen.
Er zijn er inmiddels duizenden en soms ronduit geniaal in tekst en vormgeving. (Culturele) evenementen, festivals, concerten en theatervoorstellingen worden gecommuniceerd evenals pure productreclame. Ook de ideële boodschap wordt niet geschuwd. Een kaart met het oude kleurentv-testbeeld waarin drie woorden: ‘Nu even niet’ vermeld op de achterzijde: ‘Boomerang supports taking a break’. Aan het publiek die boodschap de wereld in te brengen (ook als e-card). Reclameboys beperken zich vaak tot het combineren van humorrijk beeld en tekst. Altijd een hit. Een wanstaltige seventies-huiskamer met grote bloempatronen en dikke ruiten op gordijn, tapijt en bank en dat alles in fijne koffiebruine tonen. De ‘intrigerende’ tekst: ‘Te veel smaak is nooit goed’ doet ons nieuwsgierig de kaart omdraaien. Het blijkt reclame voor een nieuwe frisdrank:‘ Spa Touch, met een subtiele smaak en daarom zo lekker!’. Inderdaad, subtieler word het niet.
Die nieuwsgierigheid is grote gemene deler waar het een boodschap betreft die ons moet verlokken de kaart om te draaien en ook daadwerkelijk te delen/op te sturen, en niet alleen als geinig kleinood thuis in de w.c. op te hangen. Wetenschapsmuseum NEMO begrijpt dat ook en communiceert een wat ranzig erotisch plaatje van een vrouwentong die een harige mannenarm likt, waaronder de tekst: De gemiddelde mens kan zijn elleboog niet likken. En jij? Wederom nieuwsgierig omdraaien brengt ons op de hoogte van een nieuwe expositie ‘Humania, ontdek hoe bijzonder je bent’.
Van alleen kaarten waarop filmposters in miniformaat zijn afgedrukt zou men al een forse collectie kunnen opbouwen. Filmmaatschappijen hebben de kaart altijd gretig gebruikt. In de eerste plaats uiteraard ter promotie van desbetreffende titel maar later vooral ook als puur verdienmodel. Zoals de vroegere filmsterrenplaatjes fanatiek werden verzameld zo verwerd ook de kaart tot merchandise. Verzamelwaardig net zoals de posters zelf.
Tot slot noodt de kaart natuurlijk ook tot vrolijk misbruik. Onder vrienden geldt bij ons de stille afspraak elkaar uitsluitend de allerlelijkste kaarten te sturen. Recent ontvangen exemplaar toont een gruwelijk stel lipglossglimmende vrouwenlippen (diepdruk!), omgeven door fleurige bloemen op een zwarte achtergrond, ‘verfraaid’ met opgeplakte plastic diamantjes. Ongetwijfeld een duurder exemplaar. Het ironisch commentaar aan de achterzijde zal ik u onthouden.