Defensie moet doodzieke medewerkers tegemoetkomen

Al tientallen jaren weet Defensie dat het zijn personeel laat werken met giftige stoffen die slecht zijn voor de gezondheid. Er zijn veel slachtoffers en diverse overheden manen het Ministerie van Defensie om een schaderegeling op te zetten. Een regeling die de zorgplicht van werkgever Defensie tot uitdrukking brengt en niet van een omgekeerde bewijslast uitgaat. Zo’n regeling moet er snel komen. Dat is de opvatting van de Provinciale Staten van Limburg en de gemeenteraden van Kerkrade, Heerlen, Brunssum en Gulpen-Wittem. De staatssecretaris dient na jarenlang getouwtrek en strijd van doodzieke defensiemedewerkers deze zaak op te lossen middels een generieke schaderegeling.

De kwestie speelt al tientallen jaren en heeft er in 2014 toe geleid dat toenmalig minister Hennis een onderzoek bij het RIVM bestelde dat, zoals zij zei, de onderste steen boven moest halen. Inmiddels zijn er twee onderzoeken klaar van de drie toegezegde. Deze twee onderzochten het gebruik van twee van de vele giftige stoffen waarmee het personeel moet werken, chroom-6 en HDI. De vele andere kankerverwekkende stoffen, benzeen, tolueen, verarmd uranium om er maar drie te noemen, kunnen niet afzonderlijk worden onderzocht. De twee onderzoeken betreffen het personeel van de POMS-depots. Dat waren Amerikaanse wapenopslagplaatsen in Brunssum en Eygelshoven, in Groningen, Overijssel en Drenthe.

Er zijn veel werknemers ziek geworden én overleden, zowel direct betrokkenen als ander personeel. De onderzoeken hebben bewijs geleverd voor het verband tussen een aantal nare ziekten en deze stoffen. Andere ziekten waarin deze mensen leiden konden door het RIVM niet rechtstreeks worden herleid naar deze stoffen. Inmiddels heeft de staatssecretaris van Defensie laten weten dat het derde rapport dat over chroom-6 en HDI bij andere krijgsmachtonderdelen is vertraagd. Het zal in april, na de verkiezingen, worden uitgebracht.

De onderste steen is nog niet boven. De afspraken die volgden op publicatie waren dat de mensen die leden aan de genoemde ziekten in aanmerking kwamen voor een schadevergoeding. De regeling was getrapt en ingewikkeld en wordt zeer ambtelijk uitgevoerd door het ABP dat belast is met de uitvoering.

Omdat deze zaak veel te groot is en veel te belangrijk, besloot ik een reconstructie te maken die in september uitkwam onder de titel ‘De onderste steen boven’. Dit boekje wijst op de zwakke kanten van het afgesproken beleid van het ministerie van Defensie en wil een betere schadeloosstellingsregeling. De gemeente Tilburg besloot alle medewerkers van een werkplaats van de NS een kleine schadevergoeding te geven. Ook zij waren allemaal met chroom-6 in aanraking gekomen. Werknemers die met asbest hebben gewerkt, komen in aanmerking voor een algemene schadeloosstelling die op dit moment zo’n 21.000 euro is. Daarbij gaat het om één stof, bij Defensie gaat het om een grote hoeveelheid kankerverwekkende stoffen.

Inmiddels is gebleken dat bij tal van overheden en bedrijven op grote schaal chroom-6 is gebruikt. Het ministerie van Sociale Zaken heeft in oktober besloten een schadeloosstellingregeling te beginnen naar het voorbeeld van het asbestfonds. Defensie heeft nog niet bevestigd daaraan mee te doen. Maar Defensie moet zijn eigen verantwoordelijkheid nemen, de wettelijke zorgplicht erkennen, en een ruimhartige uitkering toekennen aan iedereen en de vele nabestaanden die bij de POMS heeft gewerkt en daarvan ziek is geworden. De zieken en nabestaanden hebben er recht op.