De zeven vinkjes van Joris Luyendijk

‘Dat na een lezing altijd meteen 5 mannen ‘met een tip’ met hun arm in de lucht hengelen, wordt waar als Joris het zegt. Dat er een vermogensprobleem is wordt waar als Sander het zegt.’

Zo vatte Sheila Sitalsing op twitter de discussie samen naar aanleiding van het interview en artikel van Joris Luyendijk over de zeven vinkjes en de tv-serie van Sander Schimmelpenninck over kansenongelijkheid. Met name Luyendijk kreeg kritiek omdat zijn verhaal over de privileges van witte autochtone hoogopgeleide heteromannen van goede komaf al zo luid, duidelijk en eloquent is verwoord door mensen met minder privileges, bijvoorbeeld Sylvana Simons. Die worden dan als zeikerds gezien, en nu kan Luyendijk ineens punten scoren met precies dit verhaal?

Deels is dit eigenlijk kritiek op de media, die meer ruimte lijken te bieden aan Luyendijk dan aan niet-zevenvinkjes-auteurs. Daar kan hij zelf niets aan doen. Evenmin kan hij er iets aan doen dat de samenleving hem serieuzer neemt. Ja, hij had misschien meer krediet moeten geven aan anderen die hetzelfde hebben gezegd en werden weggehoond; ik kan me goed voorstellen dat het frustrerend is als je je eigen ideeën terugziet waar nooit serieus naar werd geluisterd terwijl nu iedereen opeens juicht. Het overkomt mij ook, dat ik mijn ideeën zie in stukken van zevenvinkjesmannen die veel meer aandacht en instemming oogsten dan mijn werk ooit zal krijgen. Dan vind ik het naar dat ik geen erkenning krijg voor mijn pionierswerk. Maar dat is mijn eerste reactie, die wordt ingegeven door het ego. Het ego reageert primair en automatisch en heeft een nogal beperkte kleinzielige blik, dus je kunt beter niet je eerste reactie volgen.

Als ik het wat meer tijd geef, vind ik het juist fijn dat mijn inzichten, over onderwerpen die mij aan het hart gaan, worden verwoord door mensen naar wie wordt geluisterd en die het goed weten te brengen – want het is niet alleen die zeven vinkjes: vaak zijn deze mannen ook beter in het verpakken en verkopen van een verhaal, waardoor het meer impact heeft.

Als je alle kleinzieligheid opzijzet is dat alleen maar mooi, en zo kun je ook de serie van Schimmelpenninck en het boek van Luyendijk bekijken. Het is goed dat zij hun privileges gebruiken om deze boodschap te verspreiden, want er zijn enorme problemen wat betreft ongelijkheid in onze samenleving. Als de zaak je aan het hart gaat, maakt het niet uit wie de boodschap verspreidt, als het maar impact heeft. Luyendijk en Schimmelpenninck weten niet alleen hun verhaal goed te verwoorden, op een manier die aanspreekt, maar in de ogen van het publiek vallen ze ook buiten elke verdenking omdat ze niet voor zichzélf opkomen, maar voor anderen. Als dat ertoe leidt dat meer mensen aan het denken worden gezet: prima.

De problemen die ze aan de kaak stellen zijn veel te groot om te neuzelen over wie het krediet verdient. Zoals Stella Bergsma zei op twitter: Ik begrijp dat iedereen nu eindelijk doorheeft dat er zoiets is als privileges en sociale achterstand omdat het gewhitemansplained wordt? Zo is dat Stella, en als iedereen het doorheeft is dat goed nieuws.