De wortel van Europa moet solidariteit zijn

Zondag 20 juni is het Wereld Vluchtelingendag. Laten we om te beginnen ten overvloede kort de context schetsen. Tot 2 juni van dit jaar hebben 29.268 migranten de overtocht gemaakt over de Middellandse Zee. 943 van hen hebben de verdrinkingsdood gevonden bij hun poging om het beloofde land van Europa te bereiken. Excuus, ik zeg het niet correct, want volgens de standaarden van onze maatschappij, waarin we inmiddels zo neoliberaal zijn geïndoctrineerd dat elke vorm van ongeluk iemands eigen schuld is en compassie ernstig uit de mode is geraakt, zou ik het eigenlijk moeten hebben over gelukszoekers. En gelukszoekers, die moeten we hier schijnbaar niet hebben.

Een van de weinig verheffende methoden die lidstaten hanteren om de queeste naar geluk, of simpelweg een veilig normaal bestaan elders, een halt toe te roepen: pushbacks , waarbij migranten gewoon weer terug de oorlog in geduwd worden, zonder dat ze kans hebben gehad om asiel aan te vragen – poppetje gezien, kastje dicht. De vraag is of dat mag? Nou, nee. Maar dat doet er maar weinig toe. De Griekse regering ontkent simpelweg dat zij sinds januari meer dan 6000 vluchtelingen van de kust heeft verdreven. Daarbij hanteren zij grofweg twee werkwijzen. Rubberbootjes met gillende vluchtelingen op zee worden door speedboten met daarop bewapende mannen de brandstoftoevoer afgesneden. Wie al aan land is, wordt zonder pardon op een schip van de kustwacht gezet en mag op zee overstappen in een rubberbootje zonder motor. Met de vriendelijke groeten van Europa en succes ermee! Soms worden ze gered. Maar soms spoelen er elders lijken van geboeide vluchtelingen aan.

In de visie van partijen die zich tegen migratie keren is het de schuld van al deze migranten zelf dat ze zich geen twee keer bedenken alvorens de hachelijke tocht naar Europa te wagen. Waarom laten ze zichzelf niet fatsoenlijk creperen in hun land van herkomst? Nu komen ze naar Europa en worden al deze arme politieke partijen ertoe gedwongen de bijl te zetten aan de wortels van ons prachtige vredelievende Europa. Dáárom moet Europa ze afschrikken. Alsof het hardvochtig bewaken van grenzen een onvermijdelijk gevolg is en geen besluit. Alsof asielzoekers de woningmarkt slopen in plaats van dat overheidsbeleid daarvoor verantwoordelijk is. Alsof het eerlijk spreiden van vluchtelingen over lidstaten symptoombestrijding zou zijn, in plaats van de keiharde wens dat vluchtelingen niet zouden bestaan. Zeg dat dan. Het is klein en niet langer geloofwaardig.

Massale migratie is tegelijk tijdloos en een slachtoffer van deze tijd. We zullen ermee moeten leren leven. Zij valt niet te stoppen, evenmin als eerdere volksverhuizingen in de geschiedenis van de mensheid. Vluchten voor oorlog, armoede en geweld – die wij zelf mede hebben veroorzaakt – is een wanhoopsdaad die zich door niets of niemand laat stoppen, hoe hachelijk de vlucht ook moge zijn. 

Waarom zorgen we er niet voor dat ze niet verdrinken? Waarom proberen we niet zonder eigen belang de situatie in landen van herkomst oprecht te verbeteren? Waarom bieden we vluchtelingen hier niet een menswaardig bestaan? Het kan. En als het niet zou kunnen, moeten we ervoor zorgen dat het kan. De wortel van elke Europese scheet, ademteug en gedachte zou solidariteit moeten zijn.