De wereldbevolking gaat afnemen en dat is slecht nieuws voor iedereen die oud wordt

In zo'n beetje heel de wereld staan grote verschuivingen in de bevolkingssamenstelling op til omdat er in verhouding weinig kinderen geboren worden. Daardoor neemt de bevolking af en wordt de verdeling over generaties ernstig verstoord. Kort gezegd: er komen veel ouderen en er zijn te weinig jongeren om voor hen zorg te dragen. Dat blijkt uit een alarmerend onderzoek van de Universiteit van Washington. Er zijn 2,1 kinderen per vrouw nodig om de wereldbevoling stabiel te houden. In Nederland ligt dat getal nu op 1,62. In Spanje op 1,19.

De Morgen schrijft:

Nu komen in grofweg de helft van de landen te weinig kinderen ter wereld om de bevolkingsomvang op peil te houden. In 2050 geldt dat naar schatting voor driekwart van de landen, in 2100 voor 97 procent. (...) Een laag geboortecijfer heeft op termijn grote gevolgen voor de economische situatie van een land. Maatschappijen zullen voor een steeds groter deel uit ouderen bestaan. Deze vergrijzing leidt tot een hogere druk op de gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Eerdere onderzoeken voorspelden al dat de wereldbevolking mogelijk vanaf 2040 zal krimpen.

De meeste kinderen worden geboren in armere landen en Westerse maatschappijen zien migratie als een van de methodes om hun eigen levensstijl te kunnen handhaven. De jongeren uit die landen kunnen als arbeidsmigranten te werk gesteld worden, ook om zo het pensioensysteem overeind te houden. "Internationale migratie kan alleen maar tijdelijk als oplossing dienen omdat de afnemende vruchtbaarheid een universeel verschijnsel is," stellen de onderzoekers. Als de economische omstandigheden in een samenleving verbeteren, neemt ook het aantal geboorten af. Mariona Lozano Riera van het Catalaanse Centre d’Estudis Demogràfics de Catalunya zegt in de Spaanse krant El País dat de verzorgingsstaat wel overiend gehouden kan worden maar dan moeten er drastische veranderingen doorgevoerd worden, bijvoorbeeld in het pensioenstelsel. "Het echte probleem is het gebrek aan politieke actie."

Ouderen zijn vaak fel tegen dergelijke duurzame veranderingen en vormen getalsmatig een steeds grotere groep, zodat ze veel invloed uit kunnen op de politieke besluitvorming om die tegen te houden.

Los van het onderzoek naar de wereldwijde bevolkingsafname, meldt het AD op basis van een rapport dat in Nederland nu al grote problemen dreigen met de opvang van hulpbehoevende ouderen. Dat wordt niet alleen veroorzaakt door het ouderenoverschot. De kabinetten van VVD-leider Rutte hebben in de voorbije jaren verpleeghuizen in hoog tempo gesloten. Het gebeurde officieel om te bezuinigen maar dat leverde in de praktijk niks op. Reparatie is dringend noodzakelijk.

„Zoals we nu bezig zijn, gaat het niet lukken”, reageert Robbert Huijsman, hoogleraar management en organisatie van ouderenzorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, op het onderzoek. Wat hij wrang vindt: „We weten al decennia dat die vergrijzing eraan zit te komen, er zijn van tijd tot tijd rapporten die waarschuwen.” Het feit dat er veel meer hulpbehoevende ouderen bijkomen dan verpleeghuisplekken hoeft geen probleem te zijn, benadrukt Huijsman. Maar dan moet er nu wel actie worden ondernomen, betoogt hij. Rap én doordacht.

cc-foto: San Antonio Academy