De wereld heeft heling nodig, geen oorlog

Vorige week werd ik 60 jaar oud, een hele mooie leeftijd waarbij ik ervaar dat mijn leven als bij het tekenen van een cirkel weer terug is bij het begin, maar dan bewuster en van daaruit iets nieuws, een nieuwe beweging begint, als bij de lijn die van de 0 een 6 maakt. Als ik dan terugkijk naar mijn leven tot nu toe, was het krijgen van kinderen een heel belangrijke ervaring, zoals dat voor de meeste mensen is. De liefde voor mijn kinderen heeft mij aangezet om met mijn eigen overlevingspatronen aan de slag te gaan, omdat ik niet wilde dat ik deze zou doorgeven aan mijn kinderen of dat zij daar last van zouden hebben. Over patronen, de pijn die daaronder zit en hoe je hiermee omgaat, ontstond een aantal dagen geleden een mooi gesprek met mijn moeder, die reeds de leeftijd van 80 jaar is gepasseerd.

Mijn moeder vertelde dat ze na het overlijden van mijn vader, meer dan 20 jaar geleden, meer autistisch is geworden, om het zo maar even te noemen. Heel haar leven zoals dat nu is, heeft ze precies gepland. Iedere dag wat ze daarin doet zit in haar hoofd, haar huishouden, de wekelijkse contacten, de televisieprogramma’s die ze kijkt. Hierin zit haar overleving, hier houdt ze zich aan vast. Verandering is heel moeilijk en leidt al snel tot paniek. Die structuur is sterker geworden na het overlijden van mijn vader, die heel dominant was, alles bepaalde, ook voor mijn moeder. En, zegt mijn moeder dan, dat vond ik heerlijk. Want dat was ze gewend, want haar moeder was ook zo dominant. Een patroon wat zich dus in haar leven herhaalde. Mijn moeder paste zich aan en had dan als excuus dat haar moeder het al zo zwaar had, vanuit haar eigen verleden en een broer van mijn moeder die veel zorg nodig had, lastig was etc. Wat mijn moeder dus niet kreeg was aandacht en troost. Ik kon het met haar hebben dat ze vanuit dat tekort een overlevingsstrategie had opgebouwd, die autistische structuur in haar leven. Toen kon ik in het gesprek de link maken door mijn moeder te vragen of het klopt dat als iemand verdrietig is, ze daar moeilijk mee kan omgaan. Dat zij dus ook moeilijk troost kon geven, omdat ze dat zelf niet ontvangen had. Ja, dat was wel zo, kon ze beamen. Zo kon ik het bruggetje maken naar mijzelf en mijn broer die ook geen troost hebben gehad en dat ik in mijn overlevingspatroon wel op haar leek, namelijk alles alleen doen, sterk moeten zijn, geen behoefte mogen hebben. Mijn vader had naast mijn moeder ook een eigen overlevingspatroon van dwingende controle om zijn pijn niet te hoeven voelen, oorlogskind, diep gevoel van onveiligheid, waar niet over te praten was. Het is heel wat dat ik hier nu wel met mijn moeder over kan praten, waarbij zij rationeel begrijpt dat wij als kinderen tekort zijn gekomen, maar zij kan dat dan weer niet tot haar gevoel laten doordringen, zich laten raken. Wat ik door mijn innerlijk werk aan mijn overlevingspatronen weer wel kan. Mijn moeder heeft nooit iets met haar patronen gedaan, mijn vader ook niet. Mijn moeder kan hier wel over praten, ik zelf kan door zo’n gesprek met mijn moeder, liefde voelen, compassie, voor mijzelf en voor haar. Dat is helend. Wij zijn als mens in staat om in ons lijden de liefde toe te laten en daarmee onze pijn te helen.

Ik moest na het gesprek met mijn moeder direct denk aan de situatie in het Midden-Oosten met Israël en Palestina. Ik besefte dat de aarde heling nodig heeft, geen oorlog. En er valt nogal wat te helen, als je bijvoorbeeld alleen al kijkt naar de afgelopen pakweg 150 jaar. Met daarin 2 grote wereldoorlogen en de afschuwelijke Holocaust. Deze onmeetbaar pijnlijke geschiedenis van Joodse mensen, de van daaruit ontstane staat Israël en hoe dat weer pijn heeft veroorzaakt bij de oorspronkelijke bewoners die in dat gebied woonde. Die op hun beurt weer het Westen haten, met als gevolg de aanslagen in de VS op 9/11. Onze reactie daarop met de Golfoorlog begin van deze eeuw. Gewonnen door de VS met als gevolg daar weer van een toegenomen Islamitisch fundamentalisme en terrorisme, zoals Hamas. Er is nog niet zoveel geheeld. Als antwoord op al dat lijden, met name na de Tweede Wereldoorlog, zijn we in onze kapitalistische en materialistische overleving gestapt, om ons leed maar niet te hoeven voelen. Hard werken, doorgaan met doorgaan, opbouwen van een eenzijdige, dominante en grensoverschrijdende economie, die op moderne manier de wereld koloniseert en domineert. Op een manager-achtige manier alle problemen fixen, dat is waar wij goed in zijn. Maar dat heeft niets met het helen van pijn te maken.

Wij zijn als mens in staat tot het helen van pijn. Dat is de oproep, de uitnodiging die de afschuwelijke realiteit in het Midden-Oosten aan ons als mens doet. Dat kunnen we niet oplossen, door de situatie te fixen, te managen, zoals we dat 70 jaar geleden deden. Inclusief het grote eigen belang van het Westen, de VS, door in dat gebied een satelliet staat te stichten, genaamd Israël. Dat was een schijnoplossing, waarmee niets werd geheeld van het leed dat de Holocaust aan Joodse mensen heeft veroorzaakt. Vanuit dat besef dat het over pijn gaat, is het zelfs te begrijpen dat Israël wordt getriggerd in die onbeschrijfelijke pijn door de aanval van Hamas (die op zich ook weer is te begrijpen door de decennialange onderdrukking door Israël) en reageert vanuit de oog om oog, tand om tand mentaliteit van alles te willen vernietigen wat deze trigger veroorzaakt. Dit is absoluut het tegenovergestelde van heling en hiermee maak je de wond alleen maar groter. Ik ben me daarvan bewust als ik denk aan het gesprek met mijn moeder en dat de oorlog in de Gazastrook op persoonlijk niveau bij duizenden, honderd duizenden mensen weer zoveel pijn veroorzaakt, die weer een verdedigingspatroon, een nieuwe oorlog oproept.

Wij hebben als mens het bijzondere vermogen om te helen, als het gaat om pijn en schade opgedaan in ons persoonlijk verleden, bijvoorbeeld bij een oorlog. Maar ook de schade en pijn toegebracht aan mens en natuur door ons neoliberaal systeem. Wat de aarde nodig heeft is de tijd, de rust, de ruimte om al die verschillende vormen van pijn en schade, veroorzaakt door onze overlevingspatronen, te helen. Een 10 jaar lange sabbatical. De aarde heeft als levend organisme een evenwichtige samenleving nodig met een economie die ons niet langer opjaagt in de onbegrensde drang tot winstmaximalisatie om de pijn die er onder zit niet te hoeven voelen. We hebben leiders nodig die de ervaringsdeskundigheid hebben van het helen van hun eigen pijn en dit hebben omgezet naar de wijsheid om de wereld op een menselijke manier te leiden. Het is mogelijk om de negatieve spiraal van oorlog op oorlog te doorbreken als we de veilige voorwaarden, de rust en de ruimte kunnen scheppen om onze persoonlijke en collectieve pijn te helen. Misschien is dat wel de grootste uitdaging waar we op dit moment als mensheid voor staan.