De wedstrijd van ons leven

De laatste weken lijkt het alsof we zijn teruggegleden naar de jaren ’50; de tijd waarin het leven van zwarte mensen onder druk stond. En niet alleen van zwarte mensen, maar ook van lesbiënnes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender en intersekse personen (LHBTI) én dat van vrouwen. Tussen alle televisiebeelden van protesten door denk ik vaak terug aan mijn eigen jeugd.

Als kind groeide ik op in Buitenpost, een dorp in het noordoosten van Friesland met iets meer dan 5000 inwoners. Een dorp zoals vele anderen: een plek met een homogene gemeenschap waar de ons-kent-onscultuur de boventoon voert. Doe je normaal? Dan doe je precies gek genoeg. Wijk je van deze witte, heteronormatieve en goed christelijke norm af? Dan mocht het duidelijk zijn dat je het niet al te makkelijk zou hebben.

Ik was zo’n kind wat duidelijk van de norm afweek. Waar de jongens in mijn klas in blauw-witte tenues uitkwamen voor de lokale voetbalvereniging deed ik aan turnen en paardrijden. En wanneer zij in hun vrije tijd de derde helft gingen spelen stond ik een zoveelste monoloog voor mijn toneellessen in m’n hoofd te stampen. Voor de voetbaljochies morste ik vele punten. Het resultaat: degradatie binnen de dorpsgemeenschap met spreekkoren tot gevolg.

In deze tijd, waarin een nieuwe emancipatiegolf rondwaart, denk ik vaak aan deze momenten terug. Net als dat ik nu vaak aan mijn grootvader denk. Mijn opa was volbloed Indonesisch en kwam in de jaren ’50 terecht in Nederland. Uiteindelijk belandde hij in het gehucht Augustinusga, even ten zuiden van Buitenpost, en wist zich daar onderdeel te maken van de eveneens witte, homogene dorpsgemeenschap. Maar dat hij van kleur was, dat wist de wijde omgeving, want het bleef de talk of the town.

Hij was anders dan de rest, stond daarmee al 1-0 achter op de blauw-witte voetbalfanaten, maar wist one of the guys te worden. Een succesverhaal dat ik tot mijn verdriet nooit heb mogen schrijven: mijn opa kwam van de bank, ik bleef buitenspel.

Toen ik in mijn late tienerjaren ook nog eens uit de kast kwam waren de rapen al helemaal gaar en stond ik inmiddels al vele punten achter op de voetballers. Het leek een verloren wedstrijd, maar vlak voor het fluitsignaal dacht ik weer terug aan mijn opa. Zijn verhaal was niet mijn verhaal, maar de strijd om gelijkwaardigheid is dan ook geen derby. Ook ik heb wel degelijk een kans om te scoren.

Emancipatie is geen wedstrijd waarbij als de ene speler de kans krijgt te presteren in het veld de ander achterblijft in de dug-out. Feminisme betekent niet dat de vrouw de man komt overnemen. LHBTI-emancipatie houdt niet in dat de heteroseksuele spelers allemaal vervangen worden en #BlackLivesMatter betekent niet dat alle witte spelers nu worden ingewisseld voor zwarte.

Feminisme, LHBTI-emancipatie en #BlackLivesMatter gaan over gelijkwaardigheid. Ik ben niet gelijk aan jou, maar ik ben wel net zoveel waard als jij. Ik kom je niet aflossen tijdens de match, maar ik kom in een blauw-wit tenue met jou in de opstelling staan. Samen met Mohammed en Lisanne gaan we voor de Eredivisie. Mijn opa Jimmy kijkt vanuit elders mee.

En wanneer we hebben gewonnen vieren we dat met taart in de kantine. In tegenstelling tot emancipatie is dat wel iets waarbij ik je tekortdoe als ik een groter stuk neem dan jij. Maar dat zal ik niet doen. Beloofd.