De vuurzee in de Notre-Dame staat niet op zich

Een half jaar geleden ging in Rio de Janeiro het Museu Nacional in vlammen op. Een verschrikkelijke gebeurtenis die veel aandacht kreeg, maar gezien de cultuurhistorische waarde van alles dat verloren ging, nog lang niet genoeg. Op Wikipedia is er een pijnlijk lange lijst te vinden met belangrijk cultureel erfgoed dat verloren is gegaan of zwaar beschadigd door oorlogen, ongelukken, aanslagen en natuurlijke rampen.

Gelijktijdig met de brand in Parijs, stond een deel van de Al-Aqsa moskee op de Tempelberg in Jeruzalem in de brand. Dáárvoor was nauwelijks aandacht in de media. En dat was meteen aanstootgevend voor een grote groep mensen. Die vonden dat het hypocriet was en die ergerden zich aan de selectieve verontwaardiging die overal rond gonsde. Waarom niet net zo veel aandacht voor de brand in de moskee als voor de brand in de kathedraal?

Ik zie verschillende oorzaken: de brand in de Al-Aqsa moskee was niet zo groot, snel onder controle en heeft geen grote schade aangericht. De gelijktijdigheid met die andere, veel grotere, brand heeft zeker ook niet meegeholpen.

Eigen herinneringen Natuurlijk: er gebeurt nog veel meer in de culturele dimensie van de wereld, veel dingen van aanzienlijk grotere schaal dan de brand in de Notre-Dame – zoals de vernietiging van spirituele en voor Amerikaans-indiaanse gemeenschappen heilige gronden. De katholieke wereld zal niet een grote verandering ondergaan als gevolg van de brand in de Parijse kathedraal, terwijl elders epistimiciden zich voltrekken: het moedwillig vernietigen of marginaliseren van kennisstructuren en overleveringen.

Alles is onbeschrijflijk aangrijpend en doet mij pijn. Toch raakt de brand in de Franse hoofdstad mij op een ander niveau, op het persoonlijke. Ik heb eigen herinneringen aan dat gebouw en die plek en als tiener las ik gretig over de gotiek en de filosofie waarop de kathedralen zijn gebouwd.

Nu zie ik mensen in mijn omgeving die net doen alsof de Notre-Dame van Parijs niet meer voorstelt dan een toevallig fraai uitziend hoopje stenen, of als een gebouw van de koloniale onderdrukker en van een bende pedofielen. Ook mensen die normaal elke redeneertruc weten te ontmaskeren, bedienen zich opeens van whataboutismen.

Het is juist de kracht van de empathische mens om begrip te tonen voor het verdriet van anderen. Ook als dat verdriet daarna geblust moet worden met een emmer nodige relativering. Zonder empathie zou ik nooit op de hoogte gebracht zijn van het onrecht dat anderen overkomen is en zou het mij ook koud laten.

Laat dat vuur tenminste in mij branden.

Cc-foto: Remy Mathis