De vrijheid om racist te zijn

Dinsdagochtend werd ik wakker met de schokkende beelden van een Aziatisch-Nederlandse jongen die door zo’n twintig racisten uitgemaakt werd voor ‘Coronachinees’,  terwijl hij een flinke trap in het gezicht kreeg. De jongen werd vervolgens gedwongen ‘sorry baas’ te zeggen.

Buitengewoon naargeestig om naar die beelden te kijken en ik kan de emotionele pijn van het slachtoffer door mijn eigen lichaam voelen razen. De diepe vernedering en sociale pijn die je voelt door machteloos te zijn terwijl je racistisch belaagd wordt door fascistisch tuig is onbeschrijflijk. Dit blijf je je hele leven met je meedragen. Ik herinner me nog de verschillende voorvallen die plaatsvonden tijdens mijn jeugd (alle niet-gewelddadige incidenten inbegrepen).

Wat deze jongen overkwam, overkomt ons allemaal. Alle mensen van kleur in Nederland hebben in meer of mindere mate met regelmaat dezelfde ellende te verduren als het slachtoffer in de video. Dit gebeurt nu eenmaal in een land dat al decennialang geen ruk geeft om stelselmatig racisme.

Laat ik vooropstellen dat het me niets uitmaakt hoe de daders eruitzien of welke kleur ze hebben. Structureel en stelselmatig racisme tot in alle regionen van de maatschappij is simpelweg een enorm Nederlands probleem. Sterker, een man als Johan Derksen moet zwarte mensen kunnen vernederen op nationale televisie omdat dit zogenaamd zou gelden als de vrijheid van meningsuiting. Vind je het gek dat veel Nederlandse jongeren opgroeien met een neerbuigende blik naar hun gekleurde medelanders?

En laten we het eens over die vrijheid van meningsuiting hebben, die in Nederland is omgetoverd tot de vrijheid om een racist te zijn. De vrijheid van meningsuiting beschermde ons in vervlogen tijden tegen machtige overheden die ons censuur wilden opleggen. Als zwakke burger moest men beschermd worden omwille van de vrijheid om politieke voorkeuren te hebben en elke vorm van religie te beoefenen. De vrijheid van meningsuiting is niet uitgevonden voor machtige meerderheidsgroepen om zwakkere minderheden stelselmatig te discrimineren. Dan heb je er werkelijk geen ruk van begrepen. Voor zulke situaties is Artikel 1 van de Grondwet uitgevonden. U weet wel, het artikel dat voorschrijft:

Het betekent dat je als overheid je burgers dient te beschermen tegen ongelijke behandeling, in plaats van je politici vrij spel te geven om zwarte mensen als intellectueel achterlijk te bestempelen en verdrinkende immigranten weg te zetten als testosteronbommen terwijl ze in Europese detentiecentra worden misbruikt.

Afijn, dat ‘beschermen’ hebben we inderdaad mogen aanschouwen met Mark ‘je moet je invechten’ Rutte… Maar ook onze gevestigde linkse partijen die al decennialang niets hebben klaargespeeld voor gekleurde Nederlanders.

Het is ook te zien in onze educatie waarin een eenzijdige Europese blik op de menselijke geschiedenis Nederlanders klaarstoomt voor een superieur gevoel over niet-Europese volkeren. Het is ook te zien op televisie waarin enkel de witte blik van belang is voor zaken die ertoe doen. Het is te zien in de kranten waar de meningen van racisten paginagrote artikelen krijgen. Iets dat trouwens niet verbaast, gezien dat redacties buitenproportioneel wit blijven. Het is ook te zien in de Nederlandse wetenschap waarin diversiteit enkel ‘meer witte vrouwen’ betekent. Het is te zien in de politiek waarin de bespreking van de deportatie van moslims of het misselijkmakende idee dat zwarte mensen intellectueel inferieur zouden zijn normaal is geworden. Ach en herinnert u zich het ‘Marokkanendebat’ nog? Opdat we dit nooit zullen vergeten.

Gilly Emanuels, Mitch Henriquez, en nu Yanil, als we willen kunnen we een hele waslijst aan ’s lands racistische voorvallen opnoemen maar het blijkt zinloos. Belgische en Franse collega’s e-mailden mij omdat ze het artikel in The Guardian  over Johan Derksens racisme hadden gelezen. ‘Dit is hopelijk niet normaal in de publieke sferen van Nederland?’ vroeg mijn Belgische collega. Ik lachte, en vertelde hem dat dit nog niets is, hij zou eens moeten weten wat onze politici er allemaal uitkramen.

En dat is het. In Nederland is gedurende de afgelopen decennia het debat over minderheden zover opgeschoven, dat we zelf niet meer zien hoe buitengewoon racistisch het is. Hoe puur racisme langzaam stapje voor stapje is genormaliseerd. Zover zelfs, dat mensen uit Europese buurlanden (die zelf worstelen met racisme) met schok reageren op wat er bij ons gezegd kan worden. Ja, inderdaad, ‘zwartjes’, ‘kutmarokkanen’ en ‘monopolisten op crimineel gedrag’ zijn woorden die bij ons door gezagdragers worden geuit op nationale televisie.

En dan vind je het gek dat jonge gasten opgroeien denkende dat ze mensen van een andere etniciteit de tering kunnen schoppen?

Weg met symbool oplossingen Je hebt het misschien al gezien, maar de status quo probeert de discussie weer rap te sussen met symboolpolitiek zoals het schrappen van racistische namen en TV-shows of het veroordelen van excessen (zoals Derksen). Deze individualisering van racisme, alsof het aan die programma’s of mensen ligt, zonder het systeem en de cultuur aan te kaarten dat dit soort gedrag creëert, daar tuinden we vroeger in. Nu niet meer. Er zal echt systemische verandering moeten plaatsvinden.

Wat kunnen we hieraan doen? Want het wordt tijd voor oplossingen. Enkel klagen gaat ons Nederlanders (wit en gekleurd) die het racisme van ons land niet meer trekken niet helpen. We moeten ten eerste onze stem niet meer geven aan partijen die de afgelopen decennia niets maar dan ook werkelijk niets tegen racisme hebben klaargespeeld. Je bent als stemmer geen enkele partij je stem verplicht. PvdA, GroenLinks of SP hebben geen mallemoer tegen het groeiende (systemische) racisme en gebrek aan representatie van gekleurde Nederlanders in de publieke sfeer gedaan. Diversiteit werd enkel gericht op vrouwen en sekseminderheden terwijl gekleurde Nederlanders telkens aan het langste eind trokken. Stop met deze partijen uw stem te geven. Het zijn overmatig witte partijen die geen affiniteit voelen met een nieuw Nederland dat al lang is verkleurd. Dus, stem op nieuwe diverse partijen of zet een eigen partij op.

Een ander advies is het opzetten van nieuwe media in de vorm van kranten, websites, youtube-kanalen, en zo voorts. Media waarin wit en gekleurd samen op gelijke voet met elkaar aan de slag gaan en niet waarin een bepaalde groep domineert boven de andere.

Ook kan ik je adviseren hetzelfde te doen als het Zaanse slachtoffer van racistisch geweld: filmen hoe je racistisch bejegend wordt en zet het op social media. Laat de hele wereld maar zien wat je in Nederland hebt te verduren als etnische minderheid zonder dat er iets voor je wordt gedaan. Veel gekleurde Nederlanders zullen erover mee kunnen praten: je witte medelanders die erbij staan te kijken en hun mond houden terwijl je racistisch belaagd wordt. Oh, dat kennen we allemaal inderdaad. Die stilte tijdens racisme van de zwijgende meerderheid snijdt door je ziel (dit betreft ook de niet-gewelddadige incidenten).

Ook wil ik jullie aandacht vestigen op de groep tieners die een petitie zijn gestart om racisme verplicht te bespreken in het onderwijs. Kijk, dit soort proactieve acties werken en geven een hoopvol gevoel over de nieuwe generatie Nederlanders. De politiek is er voor jou, de burger, niet voor henzelf, dus laat ze doen wat je als burger wenst. Laat je horen dat je een menswaardig bestaan wilt hebben als gekleurde Nederlander, start petities en kaart racisme publiekelijk aan.

Dat brengt mij bij een ander belangrijk punt. Het Nederlands curriculum is toe aan een stelselmatige verandering en iedere jonge Nederlander die dit leest adviseer ik hierover na te denken. De witte kijk op de geschiedenis is de eerste stap in het boek der racisme. De diversiteit aan menselijke ontwikkeling dient te worden behandeld tijdens geschiedenislessen of andere vakken zoals maatschappijleer. En dan niet enkel een weekje of twee. De Perzen, Arabieren, Chinezen, Moren, Turken, Indiërs, Nubiërs, en vele meer hebben duizenden jaren aan menselijke ontwikkeling voortgebracht. Dit moet worden besproken om te bufferen tegen het totaal misplaatste disfunctionele superioriteitsdenken dat in het leven is geroepen tijdens Europa’s koloniale expansie waarbij vredelievende volkeren uitgemoord werden omdat we geweren hadden.

Maar dat niet alleen. Ook dient er literatuur van niet-witte en niet-westerse auteurs (of het nu schoolboeken zijn of romans) tot de verplichte stof te worden toegevoegd. Ik kan u verzekeren dat elke auteur in het school curriculum op dit moment wit is. Van Afrikaanse of Aziatische wetenschappers tot filosofen uit het Midden-Oosten, de blik openen voor andere zienswijzen en intellectuele kwaliteiten van niet-Westerse mensen vormt de empathie voor ons gezamenlijk menszijn. Dit is van essentieel belang voor de nieuwe generatie Nederlanders om zo het racisme en misplaatste superioriteitsdenken van de Boomer-generatie en de generaties daarvoor er stelselmatig uit te werken.

Kijk om je heen en vraag je af. Waarom zijn al mijn leraren wit? Waarom zijn alle programma’s die ik kijk voornamelijk wit? Waarom zijn alle helden in boeken, verhalen en videogames wit? Waarom zitten verhalen van gekleurde groepen mensen altijd in de marges? Waarom zijn studenten altijd divers maar alle professoren wit? Waarom zijn bedrijven divers, maar management wit?

Kijk om je heen, vraag je af, en onderneem actie.